Janusz Małłek Livres

Profesor Janusz Małłek studia historyczne odbył na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1960 r. na podstawie pracy „Dzieje sejmu Prus Książęcych z 1566”, napisanej pod kierunkiem prof. Karola Górskiego, uzyskał stopień magistra. W 1961 r. został zatrudniony na stanowisku asystenta na UMK. W 1965 r. uzyskał doktorat, a następnie habilitację (1974) oraz tytuł profesora nadzwyczajnego (1988) i profesora zwyczajnego (1991). Członek PAU (korespondent od 1996, czynny – od 2009 r.). Był wiceprezydentem International Commission for the History of Representative and Parliamentary Institutions i członkiem zarządu Verein für Reformationsgeschichte. W latach 1993–1999 był pierwszym dziekanem Wydziału Nauk Historycznych, a w latach 1999–2002 prorektorem UMK. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski i Medalem Komisji Edukacji Narodowej. 17 września 2009 r. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie nadał mu tytuł doktora honoris causa. Specjalizuje się w dziejach Prus i Skandynawii. Bibliografia jego prac obejmuje 626 pozycji. W czasie gdy powstawała ta książka, ważne miejsce także w historiografii polskiej zajmował materializm historyczny. Z Zachodu docierały jednak już nowe modele odtwarzania procesów historycznych – odchodzenie od historii wybitnych jednostek i przyjmowanie integralnego spojrzenia na dzieje społeczeństw. Jedną z propozycji było badanie społeczeństwa stanowego (narodu politycznego) i jego reprezentacji, która uzewnętrzniała się w pracach parlamentu. Projekt badawczy zrealizowany w niniejszej monografii był właśnie taką próbą. Fragment przedmowy autora do II wydania książki

Profesor Janusz Małłek [...] od lat studenckich na UMK w Toruniu specjalizował się w tematyce Prus Książęcych lub wręcz „obojga Prus”. Ilekroć przenosił swe zainteresowania na teren Prus sąsiednich – a więc na ziemię rodzinna Mikołaja Kopernika – tylekroć starał się protestować stare nawyki historiografii polskiej , która w ślad za dawnymi historykami niemieckimi określa tę ziemię mianem „Prus Królewskich” […]. Nie były to […] jakieś wyimaginowane „Prusy Królewskie”, lecz wprost Prusy Polskie – dowodzi profesor Janusz Małłek. […] Cała słuszność powyższego stanowiska uwidacznia się w drugiej części szkiców poświęconych już bezpośrednio naszemu Astronomowi. Z tego punktu widzenia w sposób naturalny i zrozumiały przedstawia się demonstrowana przez Kopernika wielokrotnie, w różnych aspektach i sytuacjach, jego orientacja polityczna jako wiernego królowi obywatela państwa polskiego. Ze Wstępu dr. Jerzego Sikorskiego

Książka traktuje o dziejach Prus, które w wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466) między zakonem krzyżackim a Polską, na mocy traktatu pokojowego zawartego w Toruniu (1466) podzielono na dwie części. Pomorze Gdańskie, odtąd nazywane Prusami Królewskimi lub Prusami Polskimi, wraz z Warmią przypadło Polsce, natomiast pozostałe ziemie pruskie (tzw. Prusy Krzyżackie) pozostały pod panowaniem Zakonu. Kolejna wojna Polski z zakonem krzyżackim (1519-1521) zakończyła się pokojem w Krakowie (1525), który przewidywał sekularyzację państwa zakonnego w Prusach i utworzenie tam świeckiego księstwa – Prus Książęcych. Prusy Królewskie i Prusy Książęce w XVI i XVII wieku były jednak nadal w jakimś stopniu owymi „dwiema częściami” dawnej całości. Prawie wszystkie studia publikowane w tym tomie bezpośrednio lub pośrednio traktują o procesie „schodzenia się” czy też „rozchodzenia się” tych części. W XVI stuleciu przebieg i tempo tego procesu były warunkowane przez trzy stałe elementy - Prusy Książęce, Prusy Królewskie i całą Polskę, w XVII wieku doszedł czwarty – Brandenburgia. Stąd w książce znalazły się także studia omawiające proces „zrastania się” – bo on ostatecznie przeważył – zarówno Prus Królewskich z Rzeczpospolitą Polską, jak i Prus Książęcych z Brandenburgią.