Curt Jany Livres

Curt Jany (1867-1945), pruski generał-major i historyk wojskowości, długoletni członek sekcji historycznej niemieckiego Sztabu Generalnego, wiele lat swojego życia poświęcił badaniu historii armii pruskiej. Efektem jego pracy jest powstałe w pierwszej połowie XX wieku opracowanie, przedstawiające niezwykle skrupulatnie powstanie i rozwój brandenbursko-pruskich sił zbrojnych. W oparciu o liczne źródła i opracowania autor szczegółowo zobrazował poszczególne etaty przeobrażania się słabych, początkowo mało zdyscyplinowanych wojsk niewiele znaczącej w Europie Brandenburgii w silną, stałą armię pierwszego króla Prus Fryderyka Wilhelma I. Chociaż Jany opisuje przebieg poszczególnych wojen i kampanii XVI i XVII wieku, w których uczestniczyły brandenburskie wojska, to jednak zmagania wojenne są dla niego zwykle tylko tłem służącym do zaprezentowania brandenbursko-pruskiej armii. Swoją uwagę autor skupił na rozwoju organizacji oddziałów, ich umundurowaniu, uzbrojeniu i sposobie walki. Dla czytelnika zainteresowanego historią wojskowości książka ta będzie skarbnicą wiadomości o wszystkim, co dotyczy armii brandenbursko-pruskiej z czasów panowania elektorów Brandenburgii i pierwszego króla Prus.

Podczas siedmiu lat wojny armia pruska, dowodzona przez króla przeciw połączonym wojskom Europy, z którymi przyszło jej skrzyżować broń, wykazała swą wyższość. Wszystko zawdzięczała sukcesowi oręża. Dokonując wielkich czynów zadziwiała także swych wrogów. W ciągu następnych dziesięcioleci jej wojskowo uznany wzorzec, jej struktura czy wyszkolenie stały się obiektem powszechnego zainteresowania i wielokrotnego naśladownictwa w innych krajach. Ona sama jednak utraciła w tej twardej walce większą część swych najlepszych sił. Szczególnie piechota straciła trzon swego korpusu oficerskiego oraz doświadczonych żołnierzy. Fryderyk II z wzrastającym niepokojem obserwował postępującą utratę dawnego rdzenia [wojsk przyp. PM]. Dotkliwie odczuwał ruinę dumnego wojska, na czele którego wyruszył na wojnę w roku 1756. Regimenty zostały wyniszczone i po części składały się z dezerterów i jeńców wziętych na wrogu. Porządek niemal zanikł, a dyscyplina uległa takiemu poluzowaniu, że nasza stara piechota nie nadaje się na nic więcej jak na młodą milicję

Wojna siedmioletnia wydaje się nam współczesnym starym eposem ukazującym życie dawnych bohaterów. Zgodnie z wolą wroga miała przypieczętować koniec Prus, a nadała pruskiej historii głębszy sens i wypełniła ją treścią. Państwo i naród, które dokonały tak wielkich czynów oraz tak wiele ucierpiały, zachowały swoją energię, która zagwarantowała im przyszłość. Kiedy tylko w późniejszych czasach nad historią ojczyzny pojawiały się czarne chmury, wówczas wielka przeszłość ogrzewała serca. Fridericus Rex! Kiedy zamknął na zawsze oczy i kiedy zgasło jego przenikliwe spojrzenie, wielkie imię króla trwało nadal nakazując jego następcom dokonywać czynów równych czynom wielkiego poprzednika. Przyczyny tego konfliktu zostały dogłębnie rozpatrzone naukowo, tak że rysują się jasno przed naszymi oczyma, mając potwierdzenie w dokumentach pruskich i zagranicznych. Król nie chciał tej wojny i nie przygotowywał jej. Sięgnął po broń w niedogodnej godzinie, ponieważ obawiał się, że nie sprosta wymierzonej przeciwko Prusom koalicji, kiedy wrogowie państwa podejmą wspólny atak.