Halid Ziya, considéré comme un grand maître du roman turc, a laissé une empreinte indélébile dans la littérature turque moderne par ses romans et nouvelles, bien qu'il ait également écrit au-delà de la poésie au cours de sa carrière de soixante ans. Ses premiers romans furent influencés par le réalisme et le naturalisme français, mais il changea plus tard son approche. Ziya adopta une nouvelle perspective dans ses romans, privilégiant l'analyse artistique de la vie intérieure des personnages à des intrigues basées sur l'action, considérant le roman comme un moyen d'explorer la psyché humaine. Il est également reconnu comme l'un des premiers véritables représentants du genre de la nouvelle dans la littérature turque, ses récits étant plus naturels et localisés que ses romans. Au-delà de sa fiction, ses mémoires constituent ses contributions les plus significatives, faisant de lui l'un des mémorialistes les plus prolifiques de l'histoire littéraire turque.
Kendinden önceki edebî geleneği sarsan, sonraki edebiyatınsa öncülerinden olan Halit Ziya Uşaklıgil’in modern bireyi çatışma, çelişki ve iç hesaplaşmaları, en önemlisi arzularıyla Türk romancılığına taşıdığı benzersiz eseri: Aşk-ı Memnu.
Halid Ziya'ya kadar, romancı muhayyilesiyle doğmuş tek muharririmiz yoktur. Hepsi roman veya hikâye yazmaya hevesli insanlardır. -Ahmet Hamdi Tanpınar- Bu aşk, Bihter'in aşkı, Bihter'le Behlul'ün yasak aşkı, yazarın asıl yazmak istediği ve en çok başarılı olduğu bölüm... Çünkü romanın asıl hayatı Nihal'in vakası olduğu ve onda çok başarılı olduğu halde yazar bunda yüz kat fazla başarılı olmuş, ona oranla "benzersiz" denilecek kadar bu aşkı kusursuz ve nefis bir biçimde yazmıştır. Bu aşkı başlangıcından sonuna kadar bütün anları ve dönemleriyle kılı kırk yararcasına çözümleme ve açıklamada büyük, pek büyük bir kudret ve sanat var. Bu kadar yakından ve bu kadar derinden tanıdığımız bu genç kadının ruh ve aşkı bizi büyülüyor ve sarhoş ediyor; Nihal'le ruhumuzun en ince ve gözyaşı dolu etkilenmelerimiz heyecana getirildikten sonra Bihter'in, "bu İstanbul'un en nefis kadını"nın hayat ve ruhuna girerek o kadar belirsiz, özleyen, ıtırlı bir tutku rüyasına katılıyoruz. Ve bunda o kadar derin ve karanlık bir duygulanma var ki biz de temiz kalmakla düşkünlük arasında Behlûl gibi kararsız kalıyoruz ve hangisini tercih edeceğimize uzun müddet tereddüt ediyoruz. -Mehmed Rauf- Yazarın özgün diline en az dokunuşla günümüzün Türkçesine uyarlanmış, hâlâ yepyeni bir roman. Aşk-ı Memnu, her zaman okunacak.
Halid Ziya'ya kadar, romancı muhayyilesiyle doğmuş tek muharririmiz yoktur. Hepsi roman veya hikâye yazmaya hevesli insanlardır. -Ahmet Hamdi Tanpınar- Tereddütsüz söyleyeceğim ki yazdıklarımın hiçbirisini yazmamış olmak ihtimalini o kadar büyük bir hüzün duymayarak düşünebiliyorum. Fakat Mai ve Siyah için böyle değil! Onu yazmış olmak isterdim. Ve pek iyi etmişim ki yazmışım. Onun için, eksiklikten arınmıştır, baştan ayağa meziyettir demiyorum. Fakat onda hemen bütün ben varım, benim bir daha geri gelmeyecek olan emellerle, hülyalarla ve onların yanı başında hüsranlarla, elemlerle dolu olan gençliğim var. Hatta yalnız benim değil… Bütün gençler var... Memleketimin bedbaht gençliği var. Sizler varsınız... -Halid Ziya Uşaklıgil- Kitap olarak ilk defa 1898'de basılan Mai ve Siyah'ı hazırlarken Halid Ziya'nın romandaki düzenlemelerini de içeren 1938 baskısını esas aldık. Bu iki baskıyı karşılaştırıp yıllardır süregelen hataları tek tek saptayarak açıklamalı notlarla ve ilk baskıdan görsellerle eseri zenginleştirmeye çalıştık. İlk defa okuyucuyla buluşmasının üzerinden yüz yılı aşkın zaman geçse de bu başyapıt, hâlâ tefrikasına başlanıldığı günkü kadar yeni. O günden bugüne, ülkenin bütün kuşaklarınca okundu, tartışıldı, tekrar tekrar yorumlandı. Daha önemlisi, hep sevildi. Çünkü Mai ve Siyah, bizim romanımız.
Die junge und schöne Bither heiratet einen reichen Witwer und wird trotz Luxus nicht glücklich. - Ein Meilenstein der modernen türkischen Literatur aus dem Jahr 1900