Władysław Łoziński Livres

Barwny obraz staropolskich obyczajów, ukazujący świat szlachty i magnaterii na szerokim tle, o czym świadczą tytuły poszczególnych rozdziałów: Zamki i pałace, Dwory i dworki, Ubiory i splendory, Dom i świat. Władysław Łoziński rozpoczyna swoją podroż po świecie szlachetnych Sarmatów od ich siedzib, prezentując je z prawdziwym znawstwem. Fragmenty te mają dodatkowy walor historyczny, ponieważ część opisywanych obiektów już nie istnieje. Z wielką estymą traktuje autor kwestie ubiorów, omawiając szczegółowo przeznaczenie poszczególnych jego elementów, jak również dodatki oraz broń, która z czasem stała się nieodłączną częścią paradnego stroju. Ważną część opowieści stanowi wszystko to, co można by nazwać najbliższym otoczeniem szlachcica. Dom i jego okolica, rola, jaką w życiu rodzinnym, społecznym i politycznym odgrywała kobieta, tytuły, sąsiedzi, rozrywki, podróże, kuchnia, etykieta wszystko to przedstawił Łoziński w sposób, który przez ponad sto lat wcale się nie zestarzał Życie polskie w dawnych wiekach nadal spełnia wszystkie kryteria doskonałej książki historycznej. Świetny temat, doskonały język, rewelacyjna narracja. Norbert Haładaj

Książka wydana po raz pierwszy w 1903 roku i wielokrotnie wznawiana, do dziś cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem czytelników. Nic dziwnego, bo potyczki naszych przodków z prawem, a zwłaszcza wykorzystywanie jego niedostatków, zostały opisane w brawurowym gawędziarskim stylu, piękną, barwną polszczyzną. Historie opowiedziane przez Łozińskiego oparte na materiałach dokumentalnych aktach sądów grodzkich czyta się z ogromnym zainteresowaniem i narastającym zdumieniem. Niektóre to niemal gotowy materiał na powieść historyczno-przygodową lub film: zbrodnie w afekcie i starannie zaplanowane akty zemsty, porwania panien, przykłady mężobójstwa i bratobójczych zatargów, zajazdy sąsiedzkie, prywatne wojny magnackich rodów, konflikty rodzinne, przygody słynnych banitów i infamisów. Wszystko to ukazuje Łoziński na bogatym tle kulturowym, obyczajowym i politycznym, tworząc obraz Rzeczpospolitej szlacheckiej z wszystkimi jej wynaturzeniami, wśród których niebagatelną rolę odgrywają sarmacka samowola, pycha i dezynwoltura, życie ponad stan, awanturnictwo, pieniactwo i inne szlacheckie przywary.

Seweryn Goszczyński vo svojom diele, vznikajúcom vo francúzskej emigrácii, kombinuje žánre čiernoromantického gotického románu, iniciačného románu a národnej alegórie. Rozprávač, romantický tulák, sa stretáva v ruinách zámku s Machnickým, záhadným bláznom, ktorý sa vyhlasuje za posledného poľského kráľa. Machnicki, výnimočná romantická postava s bohatou imagináciou, zasvätí rozprávača do svojich mystických vízií, odhaľujúc tajomstvá podzemia zámku a záhadnej knihy. Motívy romantizmu, ako ruiny ako symbol slávnej minulosti a alegória pominuteľnosti, sa prelínajú s otázkou, či nie je blázon jediným rozumným človekom medzi "normálnymi" bláznami žijúcimi v zabudnutí. Władysław Łoziński v novele, situovanej do 18. storočia, predstavuje tajomnú prózu strašidelnej fantastiky. Rozprávač, rotmajster Vít Narwoj, a jeho vojaci sa stretávajú s démonickým Zapatanom, alchymistom s možnými nadprirodzenými silami. Útržky tajomného príbehu a nevysvetliteľné hrôzostrašné udalosti vyvolávajú otázky o halucináciách či zásahu nadprirodzených síl. Text odhaľuje len kúsok temnej oblasti, pričom čitateľ zostáva s otázkami: Vracia sa Zapatan? A ak áno, odkiaľ?