Jednym z zadań historyka literatury jest ponawianie interpretacji zanim
nastanie czas innych odczytań i nie pozostanie słowo na słowie, a każdy sens
rozproszy się jak chmury i opadnie jak woda. Zebrane w książce teksty pisane
były z myślą o utrwaleniu tych sensów, które wyłoniły się z nowych odczytań, z
odświeżonych kontekstualizacji. [...] Jednym z zadań historyka literatury jest
więc weryfikacja rozumiana jako ponowienie badawcze w celu reasumpcji i w myśl
zasady, iż tradycja nie jest konduktem żałobnym, jest ciągiem zmartwychwstań.
Być może cytat ten nie jest użyty tak, jak ma to miejsce w oryginalnym
kontekście, ale wyjęty z niego oznacza niemal dosłownie potrzebę wskrzeszania
tego, co uległo zapomnieniu, wygaszeniu. - ze Słowa wstępnego
Zauważył, że na bladej twarzy panny Skłodowskiej pojawiły się mocne rumieńce,
gdy zasiadał do stołu pan Kazimierz. Podczas żywej z nim rozmowy szczere jej
oczy, takie wymowne, zdradzały głębokie uczucie. […] Cóżby to była za żona
taka guwernantka, taka emancypantka, co za reprezentacja, jaka degrengolada.
Pannie Skłodowskiej wymówiono posadę. Wyjechała. Po tym pan Kazimierz został
profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednym z najsławniejszych matematyków
polskich. Panna Skłodowska zaś przecierpiała bardzo wiele. A dla potężnych
duchów takie cierpienie miłosne to olbrzymie zarzewie, które niewygasającym
ogniem przez całe życie będzie wypalało ich genialne postacie. […] Panią
Curie-Skłodowską zobaczyłem kilkadziesiąt lat potem w Teatrze Narodowym na
przedstawieniu. Siedziała jak zawsze skromnie, ale ta jej potężna twarz o
czole, które jej połowę twarzy zajmowało, o dziwnie płomiennym spojrzeniu, tak
porwała mój wzrok, że nie mogłem oczu od niej oderwać. Czułem, że ją to nawet
żenowało. Nazajutrz pobiegłem do pani Szalayowej, jej siostry, aby uzyskać
możność fotografowania tej szlachetnej twarzy. Ale, niestety, było za późno.
Włodzimierz Kirchner, Pamiętnik (fragment) Kirchner jest w pełni świadom
formy, po którą sięga, odsłania więc z rozmysłem formowanie się koncepcji,
rozważa celowość i kierunek reminiscencji, pokazuje specyficzny proces
twórczy: meandry i transfery pamięci oraz korzyści, jakie płyną dla niego z
uzewnętrzniania własnych myśli – teraźniejszych i odtwarzanych. […] Ów słynny
Lejeune’owski „pakt autobiograficzny” zawierany jest w pełni intencjonalnie i
będzie realizowany przez Kirchnera bez nadmiernej, zniekształcającej
przeszłość autokreacji, a taka przecież była możliwa, rzecz powstawała bowiem
nie sibi soli, ale na zamówienie, do druku – jako uwarunkowany politycznie
przykład dziejów księdza–apostaty. prof. dr hab. Dorota Samborska-Kukuć
(wyimek ze wstępu)
Zbiór ośmiu szkiców Płacz Antygony dotyczy różnych narracji (z przeznaczenia
fikcjonalnych i niefikcjonalnych) o insurgentach powstania styczniowego. Łączy
je przede wszystkim próba wykorzystania prymarnych źródeł historycznych, tj.
metryk - dokumentów autentycznych i surowych, w przekazie indyferentnych, jako
materiału nie tyle pozwalającego na uznanie referencjalności wiedzy
historycznej, ile organizujące go próby odkształcania (i demaskowania przez
odsłonięcie mechanizmu) mitów lub modelowania biografii znanych dotąd jedynie
w rudymentach. Stwarza się przez to niekiedy nowa narracja, alternatywna wobec
poprzedniej (szkic o Marii Piotrowiczowej). Bohaterkami większości tekstów są
kobiety: piszące lub opisywane, mówiące swoim głosem lub cudzym słowem,
Antygony szukające grobów braci i Amazonki walczące i ginące ja k mężczyźni,
heroiny i westalki, gloryfikowane i postponowane.
