Alicja Kulecka Livres

Opowieść Alicji Kuleckiej o powstaniu styczniowym porządkują dwa najważniejsze wątki: rekonstrukcja polityki rosyjskiej wobec ziem polskich w latach 1860-1864 oraz przedstawienie założeń i faktycznej działalności przedstawicieli polskiego ruchu niepodległościowego, w tym przede wszystkim kolejnych ekip Rządu Narodowego z lat 1863-1864. Oprócz tego w książce zostały poruszone takie zagadnienia, jak na przykład koleje walk i potyczek powstańczych, międzynarodowy kontekst powstania, rola zaboru austriackiego, pruskiego i emigracji, różnice ideowe w obozie niepodległościowym, polityka ugodowców (szczególnie Aleksandra Wielopolskiego), organizacja polskiego państwa podziemnego, represje rosyjskiego zaborcy czy przebieg powstania na Litwie i Rusi. Książka „Powstanie styczniowe (1863-1864). Czas walki, marzeń o wolności i niespełnionych nadziei” Alicji Kuleckiej na tle innych publikacji na ten temat wyróżnia się swoją klarownością, przystępnością i zwięzłością. Jest skierowana przede wszystkim do czytelników, którzy nie będąc profesjonalnymi historykami, chcieliby poszerzyć swoją wiedzę o wydarzeniach z lat 1863-1864 i ich kontekstach.

W monografii została ukazana wizja społeczeństwa, pojawiająca się w dokumentach powstania styczniowego, a przede wszystkim wyobrażenia o roli, jaką miało ono odgrywać w trakcie prowadzonej walki. Znalazły się w niej także refleksje o reprezentacyjności społecznej władz spiskowych i powstańczych. Omówiono również takie zagadnienia, jak: wizja przyszłego państwa, administrowanie ruchem spiskowym i powstańczym, podatki i inne świadczenia finansowe, powinności wojskowe, społeczne wsparcie powstania, ograniczenia, zakazy, kary w kształtowaniu postaw społecznych, pluralizm postaw i poglądów. W ideologii powstania dominowała koncepcja spełniania wielu obowiązków przez społeczeństwo. Oczekiwano od niego, by zapewniało kadrę oddziałom militarnym i administracji powstańczej, dostarczało fundusze i produkty naturalne służące uzbrojeniu i zaopatrzeniu armii oraz działalności administracji, udzielało doraźnego wsparcia działaniom militarnym i cywilnym. Liczono wreszcie na masową solidarność zbiorową, patriotyzm oraz poświęcenie dla ojczyzny.

Zainteresowanie przeszłością odgrywa istotną rolę w kształtowaniu mentalności współczesnych społeczeństw. Archiwiści i historycy są profesjonalnymi przewodnikami ułatwiającymi poruszanie się po bogactwie dziejów i ich materialnych reliktów przez poszczególne osoby, środowiska, zbiorowości zainteresowane czasami minionymi. Ich działalność umożliwia zaspokajanie różnych potrzeb intelektualnych odnoszących się do refleksji o przeszłości. Tradycyjne i nadal aktualne role historyków i archiwistów to badanie przeszłości z wykorzystaniem określonych metodologii i związanych z nimi metod, poszukiwanie i gromadzenie źródeł wiedzy o minionych dziejach, refleksje dotyczące ich wykorzystania, edukacja publiczna, ochrona dziedzictwa kulturowego, opracowywanie zasobu informacji o nim, udostępnianie i popularyzacja zarówno wiedzy historycznej, jak i wiadomości o dokumentach. Celem tej publikacji jest ukazanie problemów wynikających z pełnienia przez historię i archiwistykę wielu ról społecznych. Służyć temu będzie prezentacja działalności poszczególnych środowisk, instytucji oraz osób tworzących różne formy narracji o przeszłości. Artykuły zostały podzielone na trzy działy: 1. Środowiska i osobowości archiwistyki i historii w społeczeństwie, 2. Dobra kultury i archiwa oraz ich społeczne role, 3. Społeczeństwo w historiografii.