Aleksandra Fandrejewska-Tom Livres

Przejmujące losy białych niewolnic, kobiet z najniższego szczebla hierarchii służby domowej. Tych, których w przedwojennej Polsce było najwięcej. Zatrudniane przez mieszczaństwo wiejskie dziewczęta zaczynały służbę mając często 15 lat. Nie miały prawa do urlopu i wypoczynku, pracowały od świtu do nocy za grosze. Joanna Kuciel-Frydryszak zagląda do ich maleńkich pokoików w eleganckich kamienicach, przypatruje się, co robią, gdy mają wychodne, obserwuje je przy kuchennej pracy, współczuje, gdy muszą oddać swoje często nieślubne dzieci. Ale praca służącej to mimo wszystko awans i dotknięcie lepszego świata. Dla niektórych służba stanie się przygodą życia. Inne w rodzinie chlebodawców znajdą przyjaciół i opiekunów. W galerii służących pojawiają się zarówno te, które zapisały się w historii: Anna Kaźmierczak, prababcia kanclerz Angeli Merkel, Teosia Pytkówna, żona Stanisława Wyspiańskiego, Aniela Ciemna, która wymyśliła końcówkę Ferdydurke, komunistka Etla Bomsztyk, jak i te bezimienne. Zobaczymy je także podczas drugiej wojny światowej, gdy heroicznie będą pomagać swoim chlebodawcom. Służące do wszystkiego to także opowieść o stosunkach klasowych oraz o potrzebie dominacji lepiej urodzonych nad biedakami. To momentami zabawna, a czasem gorzka lektura. Na pewno zaś ważna.

Jest to zbiór rozmów z 31 osobami, które przeprowadziły fundamentalne zmiany w systemie bankowym, a tym samym realnie przekształcały ustrój gospodarczy Polski z socjalistycznego na rynkowy. To wyjątkowe, żywe źródło wiedzy nie tylko o faktach, ale również uczuciach i emocjach towarzyszących ludziom dokonującym wielkich, bezprecedensowych rzeczy, na trwałe zapisującym się na kartach historii i jednocześnie kształtującym nową rzeczywistość dla milionów rodaków. Z ich wspomnień powstała barwna, wielowątkowa opowieść o wielkich wyzwaniach, trudnych decyzjach, odpowiedzialności, poszukiwaniu źródeł wiedzy, zdobywaniu doświadczeń, ciężkiej pracy, kształtowaniu charakterów, błyskawicznych karierach, a niekiedy i ciemnych stronach okresu transformacji aferach, spekulacjach, przekrętach. Dokonując dziś oceny transformacji z perspektywy pond 25 lat często zapomina się o realiach tamtych czasów. Warto więc uświadomić sobie, jak trudne zadanie mieli przed sobą twórcy zmian i jak wiele dokonali. Ich wspomnienia, w których znalazły się również refleksje oceniające, z pewnością pomogą Czytelnikom w ukształtowaniu obiektywnych poglądów na ten, ciągle wzbudzający wiele emocji, okres historii Polski.