Die kulturelle Bedeutung dieses Werkes wird von Wissenschaftlern anerkannt, da es Teil des Wissensfundaments unserer Zivilisation ist. Es wurde aus dem Originalartefakt reproduziert und bleibt so nah wie möglich am ursprünglichen Werk. Dabei sind die originalen Urheberrechtsvermerke, Bibliotheksstempel und andere Notationen erhalten geblieben, die belegen, dass viele dieser Werke in bedeutenden Bibliotheken weltweit aufbewahrt wurden.
Spośród klasycznych, niemieckich dzieł z obszaru historii wojskowości atlas
bitew starożytnych Johannesa Kromayera, stworzony we współpracy z Georgem
Veithem jest publikacją wyjątkową. Kolejne tomy, będące zarówno syntezą na
temat wojskowości antycznej, poczynając od wojen perskich, a kończąc na
schyłku Republiki Rzymskiej, jak i graficzną jej ilustracją połączoną z
dociekaniami terenowymi oraz przedstawieniem różnych hipotez oraz kontrowersji
na temat poszczególnych kampanii i batalii zapewne nieprędko doczekają się
opracowania, które by je zastąpiło. Stąd, mimo upływu niemal stulecia,
oddajemy do rąk czytelników tę znakomitą pozycję w języku polskim. Pierwotnie
atlas ukazywał się w zeszytach, czy też tomach w latach 1922-1929 i, o ile nam
wiadomo, nie ukazał się w całości. Spośród zapowiadanych 34 arkuszy wydano 29.
Ofiarą niedoszłego szóstego tomu padły między innymi okres hellenistyczny,
dziesięciolecia jakie upłynęły od upadku Numancji w 133 roku p.n.e. do wojen
galijskich Cezara oraz kilka epizodów z wojen domowych tego ostatniego.
Recenzja, jaka ukazała się w Revue belge de philologie et d'histoire, (T. 12,
nr 1, ss. 222-224) z roku 1933 (Kromayer zmarł mniej więcej rok później, tj.
23 września 1934 r.) zapowiada pojawienie się szóstego tomu wkrótce, lecz
najwidoczniej do tego nie doszło, a wydanie, w oparciu o które opracowywaliśmy
przekład polski, obejmowało jedynie wspomniane dwadzieścia dziewięć arkuszy
wraz z opisem. W trakcie prac natrafiliśmy na liczne problemy, związane
zwłaszcza z terminologią używaną w czasach Kromayera i Veitha oraz z nazwami
geograficznymi. O ile te pierwsze łatwo dało się pokonać drogą dedukcji i
szukania analogii z terminologią współcześnie używaną oraz znanymi faktami z
historii danej kampanii, to niestety w ciągu tych niemal stu lat, jakie
upłynęły od czasu opracowania atlasu, jak również map, na których się opierali
autorzy, niektóre tereny kilkukrotnie zmieniały właścicieli, a co za tym idzie
poszczególne lokacje zmieniały nazwy, czy też wręcz znikały całkowicie. Z
powyższych powodów trudno było w tym względzie przyjąć jakieś jednoznaczne
zasady pisowni, tłumaczenia czy transkrypcji, bowiem zarówno możliwości, jak i
stan wyjściowy były różne. Najprostszym do rozwiązania problemem były nazwy
klasyczne, które zazwyczaj pozostawione zostały w brzmieniu, w jakim zawarł je
autor. Najtrudniejszym wszelkie nazwy północnoafrykańskie i bliskowschodnie,
gdzie poszczególni kolonizatorzy usiłowali fonetycznie oddać brzmienie nazw
arabskich. Na koniec należy wspomnieć o dwóch kwestiach związanych z
opracowaniem graficznym. Atlas zawierał wiele maleńkich map, na których
fizycznie trudno było odczytać pojedyncze napisy. Poza nielicznymi przypadkami
udało się je odtworzyć w oparciu o inne mapy. Drugim problemem było użycie
czcionek. Oczywiście wielu z nich obecnie się nie używa, a niektóre są na tyle
mało czytelne, że nawet w przypadku możliwości ich zastosowania, należałoby z
tego zrezygnować. Mapy zamieszczone w atlasie były opracowywane w oparciu o
różne pozycje XIX-wiecznej kartografii, czasami wykonywane w technikach
obecnie nie używanych, a podpisy poszczególnych lokacji były wykonywane bardzo
różnymi czcionkami. W miarę możliwości dążono do ujednolicenia, jednakże
czasami trudno było ustalić powód użycia czcionki takiej, a nie innej. Należy
brać to pod uwagę korzystając z atlasu.
Obok Hansa Delbrücka, nazywanego „ojcem historii wojskowości”, Johannes
Kromayer i Georg Veith należeli do grona najwybitniejszych badaczy wojskowości
antycznej swoich czasów. Pomimo upływu lat, ich dzieła nie straciły na
znaczeniu, stanowiąc wzór profesjonalizmu dla kolejnych pokoleń badaczy.
Dzięki kompleksowemu i usystematyzowanemu wykładowi Czytelnik ma możliwość
poznania ewolucji zachodzącej w wojskowości Greków i Rzymian, obejmującej
takie aspekty jak: organizacja, uzbrojenie, przemarsze, strategia, taktyka,
flota czy działania oblężnicze. W zestawieniu z „Atlasem bitew do historii
wojskowości starożytnej” lektura „Historia wojskowości Greków i Rzymian”
stanowi gwarancję dogłębnego poznania arkanów antycznej sztuki wojennej, a
jednocześnie zapewnia satysfakcję, jaką daje tylko obcowanie z dziełami na
najwyższym poziomie. Johannes Kromayer (1859-1934) – niemiecki historyk
starożytności specjalizujący się w wojskowości Grecji archaicznej i
klasycznej, jak również zagadnieniach militarnych republikańskiego Rzymu;
wykładowca na uniwersytetach w Czerniowcach i Lipsku; stały członek Instytutu
Archeologicznego Rzeszy Niemieckiej (od 1914 r.) i Saksońskiej Akademii
Umiejętności (od 1915 r.); „Historia wojskowości Greków i Rzymian” była
ostatnią książką w jego karierze naukowej.
Reaserch on military history, including ancient times, curently enjoys
increased general interest. In the last decades of the last century and the
first of this one, topographic research on ancient military history became
highly popular, with detailed analyses in this field taking up countless
pages.