Majerek Bożena Livres

Zapraszamy do wydania II uzupełnionego, 2021. Każda podróż ma swój początek i kres. Homo viator, jakim jest pedagog w labiryncie życia szkolnego, także kiedyś rozpoczyna swoją zawodową wędrówkę, która zmusza go do wyboru dróg, przekraczania strefy bezpieczeństwa, podejmowania decyzji nie zawsze łatwych i trafnych... Niniejsza publikacja wyrosła z głębokiej potrzeby docenienia pracy pedagogów szkolnych, którzy przy okazji licznych rozmów oraz kolejnych szkoleń i warsztatów czują się wciąż osamotnieni w swoich działaniach, przemęczeni biurokracją, sfrustrowani kolejnymi reformami, bezradni wobec procedur oraz wyczerpani walką z oczekiwaniami i postawami roszczeniowymi. Pedagogów, którzy mimo wszystko podejmują wyzwania, szukają rozwiązań i optymistycznie patrzą w przyszłość. Podróż, w którą wyruszy Czytelnik, zawiera sześć podstawowych wyzwań, z jakimi najczęściej muszą się mierzyć pedagodzy szkolni (ale nie tylko oni) w swojej pracy. Każde wyzwanie stanowi oddzielny rozdział tej książki. Zgodnie z podróżą bohatera czeka na niego kilkanaście etapów, z których przynajmniej kilka może mieć miejsce w jego zawodowej podróży. Są to: 1. Zwyczajny świat, kiedy młody człowiek kończy studia i podejmuje swoją pierwszą pracę w zawodzie. 2. Zew przygody pierwsze wyzwania, problemy. 3. Opór bohatera wiedza i kompetencje nie dają poczucia sprawstwa, więc lepiej nie podejmować na razie żadnych działań. 4. Mądry starzec pojawia się w pracy starszy, doświadczony kolega, który pozwala podjąć wyzwanie. 5. Nowy świat podróż się rozpoczyna. 6. Próba, sprzymierzeńcy i wrogowie w labiryncie życia szkolnego będą tacy, którzy staną się wsparciem, ale też znajdą się chętni do walki. Jest to próba odkrywania własnych, słabych i mocnych, stron. 7. Jaskinia mroku bohater wprowadza własny ład, osiąga cel. 8. Cierpienie klęska, która jednak daje siłę. 9. Droga z powrotem powrót do siebie, ale ze świadomością, że świat wrogów wciąż istnieje. Ta fragmentaryczna analogia, choć może dotyczyć bohaterów o różnym imieniu i w różnych miejscach, jest typowa dla wszystkich pedagogów. Czasami przeszkody, które pojawiają się na drodze, zmuszają do klęski, upadku, przyznania się do błędu, ciągłej walki. Innym razem stają się przyjemnością, sukcesem, spełnieniem.

Opracowana monografia składa się z czterech kolejnych rozdziałów, w których podjęto analizę różnych obszarów niepewności. Uznając, że wymaga ona doprecyzowania w sferze leksykalnej i znaczeniowej, w pierwszym rozdziale przedstawiono różne sposoby definiowania i problematyzowania podstawowego terminu. Poszukując znaczenia niepewności, nakreślono dwa przeciwstawne stanowiska. Pozytywne upatruje w niej przede wszystkim czynnika rozwoju, kreatywności i innowacyjności, negatywne łączy ją zazwyczaj z zagrożeniem, niepokojem i lękiem. Podejmując natomiast próbę usystematyzowania przejawów niepewności ze względu na wybrane kryteria (m.in. liczebność, umiejscowienie, czas, możliwość osobistego doświadczania czy dostępność informacji), przedstawiono różne jej rodzaje i wymiary. Na podstawie przeprowadzonej analizy literatury opisano również wybrane czynniki, które mają wpływ na postrzeganie niepewności (tj. tolerancja niepewności i niejasności, wsparcie i zaufanie społeczne, indywidualistyczna i kolektywistyczna orientacja społeczna oraz manipulacja medialna). W podrozdziale 1.6 dokonano pogłębionej analizy porównawczej niepewności i ryzyka, uznając, że ich rozróżnienie w rzeczywistości jest często sztucznie podtrzymywane. Na rozdział drugi złożyły się cztery kolejne podrozdziały, w których zrealizowano identyfikację źródeł niepewności. Analizując przyczyny egzystencjalne, wskazano przede wszystkim na doświadczanie przez człowieka skończoności życia, nieprzewidywalności i niemożności kontrolowania i przewidywania przyszłości. Wśród najważniejszych cywilizacyjnych źródeł wymieniono m.in. katastrofy i kryzysy ekologiczne, globalne kryzysy finansowe, wojny i konflikty zbrojne, terroryzm i totalitaryzm. Ponadto uznano, że efekty globalnych zmian i przeobrażeń będą przejawiały się poprzez konkretne zjawiska i wydarzenia w skali makrospołecznej (np. bezrobocie, bieda i ubóstwo, iluzoryczność wykształcenia, mobilność). Te z kolei przekładać się będą na codzienne życie jednostek, wyznaczając mikrospołeczne i jednostkowe źródła niepewności (np. zanik i utrata więzi społecznych, prywatyzacja życia społecznego, konieczność samodzielnego dokonywania wyborów, świadomość ryzyka i zagrożenia). W rozdziale trzecim dokonano charakterystyki wybranych sposobów reagowania i funkcjonowania człowieka w sytuacjach niepewnych. Uznano, że w przypadku „niepewności obiektywnej”...

Szkolna rzeczywistość we współczesnym zglobalizowanym świecie z jednej strony fascynuje, a z drugiej przeraża. Nie ma wątpliwości, że dzisiejszy uczeń i nauczyciel mają ogromne możliwości rozwoju. W dobie technicyzacji edukacji powstaje wiele przestrzeni otwierających człowieka na pomnożenie swoich możliwości i zasobów. Szkoła staje się miejscem twórczego odkrywania świata, drugiego człowieka, a w konsekwencji siebie. Nie można jednak nie zauważać zmarnowanych szans w środowisku szkolnym. Szkoła może się bowiem jawić jako miejsce pełne zagrożeń i powielanych stereotypów.?[...] Książka jest znakomitym kompendium wiedzy na temat wybranych zjawisk dotykających współczesną szkołę.?[...] publikacja wpisuje się w nurt dyskusji nad reformą edukacji i jej skutkami. Może stanowić leitmotiv dla dalszych poszukiwań twórczej edukacji, w której postulat indywidualizacji procesu nauczania i uczenia się oraz wychowania będzie zrealizowany. [...] to ważna pozycja dotycząca szkolnej rzeczywistości. Powinni po nią sięgnąć wszyscy, którzy zarówno zawodowo, naukowo, jak i praktycznie zajmują się edukacją, wychowaniem, kształceniem dzieci i młodzieży. Z recenzji ks. prof. zw. dr. hab. Janusza Mastalskiego W klasycznej literaturze pedagogicznej o szkole traktuje się przede wszystkim pozytywnie, biorąc pod uwagę jej misję, a nie to, jaka rzeczywiście jest. Od czasu ukazania się pracy Illicha Społeczeństwo bez szkoły nasila się jednak nurt krytyczny wobec szkoły jako instytucji. Z jednej strony w debacie publicznej, a także w pracach naukowych zarzuca się jej nieudolne wykonywanie najważniejszych funkcji: wychowawczej, dydaktycznej, opiekuńczej i środowiskowej. Z drugiej strony szkoła jako instytucja wciąż trwa i nie widać możliwości zastąpienia jej w skali masowej przez instytucje alternatywne. Pozostaje więc systematyczne doskonalenie szkoły, a to z kolei jest uzależnione od wcześniejszych diagnoz różnych zakresów jej funkcjonowania. [...] Zebrane opracowania tworzą publikację, która może pobudzić dalszą dyskusję o kondycji szkoły i jej zadaniach w szybko zmieniającym się społeczeństwie. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Mirosława J. Szymańskiego