Pietkiewicz Krzysztof Livres

Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana” z radością oddaje do rąk Czytelników monografię rodziny Meysztowiczów herbu Rawicz autorstwa Krzysztofa Pietkiewicza i Mariana Wolskiego. Praca ta jest efektem imponującej kwerendy archiwalnej, która objęła zbiory rękopiśmienne przechowywane w archiwach i bibliotekach m.in. Litwy (w Wilnie i Kownie), a także Białorusi (w Mińsku), Rosji (w Moskwie, Sankt Petersburgu), Polski (w Warszawie, Krakowie) i Łotwy (w Rydze). Dzieje Meysztowiczów herbu Rawicz związanych z Wielkim Księstwem Litewskim nie zostały w dotychczasowej historiografii tak kompleksowo ujęte. Pierwsza część monografii poświęcona jest dziejom rodziny do początku XVII wieku, których rekonstrukcja opiera się na dostępnej literaturze, herbarzach oraz tradycji rodzinnej. Druga część opisuje dzieje Meysztowiczów głównie na podstawie szczegółowej kwerendy archiwów oraz bibliotek. Znaleźć tam można nie tylko informacje genealogiczne oraz majątkowe, ale wszelkie dane dotyczące członków rodu, w tym ich aktywności publicznej.

Nowa publikacja prof. Krzysztofa Pietkiewicza stanowi próbę kompleksowego ujęcia sytuacji etnicznej, religijnej, językowej i politycznej na terytorium byłego Związku Radzieckiego niespełna trzydzieści lat po dezintegracji tego państwa. Od poprzednich polskojęzycznych opracowań tego rodzaju upłynęło dwadzieścia lat. Ze względu na dynamikę procesów etnicznych na terenie poradzieckim stan wiedzy od dawna wymagał aktualizacji. Tym samym Mapa etniczna obszaru byłego ZSRR wypełnia istotną lukę na rynku wydawniczym. [...] Struktura tekstu opiera się na podziałach państwowych i administracyjnych. Autor kolejno przedstawia skład narodowościowy poszczególnych krajów z uwzględnieniem regionów autonomicznych, republik federalnych itp. Rosja podzielona została na część europejską, azjatycką i Kaukaz Północny. Tekst opatrzony został licznymi mapami oraz ilustracjami przedstawiającymi flagi i godła omawianych podmiotów państwowych i administracyjnych. Autor posiłkuje się także wykresami oraz tabelami, co znacząco ułatwia lekturę i pozwala uniknąć pomieszania setek etnonimów i nazw geograficznych. Jest to niewątpliwa zaleta omawianej pozycji, szczególnie że może ona być wykorzystywana jako kompendium wiedzy i podręcznik dla studentów.

Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, jest zbiorem studiów poświęconych epoce panowania Aleksandra Jagiellończyka w Wielkim Księstwie Litewskim w l. 1492-1506. W tym okresie Litwa straciła mocarstwowe stanowisko Europie Wschodniej, sprawowane od chwili podboju większości ziem ruskich w XIV wieku. W końcu XV wieku rozpoczął się proces utraty zdobyczy litewskich na wschodzie na rzecz Moskwy. Właśnie na panowanie Aleksandra Jagiellończyka przypadł największy wstrząs, utrata około trzeciej części terytorium W. Ks. Litewskiego, czego skutkiem była utrata prestiżu państwa wobec sąsiadów. Wznawiana obecnie książka poświęcona jest analizie procesów rozwoju wewnętrznego W. Ks. Litewskiego i próbie wyjaśnienia przyczyn jego słabości. Rozważania otwiera studium poświęcone kancelarii litewskiej, jako ośrodka kierowania państwem, jego kontaktami zagranicznymi, wzbogacone o analizę zawartości Metryki Litewskiej, oficjalnego kopiariusza dokumentów wydawanych w imieniu władcy, systematycznie prowadzonej właśnie od czasów Aleksandra. W drugim studium scharakteryzowano strukturę administracyjną, W. Ks. Litewskiego, którą tworzyły przekształcone w województwa dawne Ks. Wileńskie i Ks. Trockie oraz Żmudź, a obok nich prowincje ruskie Litwy, Połockie, Witebskie, Smoleńskie, Kijowskie oraz Wołyń i Podole i Ziemie Czernihowsko-Siewierskie ich przywileje ziemskie i prawa. Kolejne studia poświęcone zostały elicie W. Ks. Litewskiego wywodzącej się zasadniczo z nielicznego grona panów litewskich – katolików, sprawujących najwyższe urzędy w państwie, rozdawnictwu dóbr ziemskich, co przekształciło ostatecznie szeregi ekspansywnego bojarstwa litewskiego z okresu XIII-XV w. w ziemian-szlachtę. Ponadto książka zawiera studia nad polityką Aleksandra wobec obu Kościołów chrześcijańskich, katolickiego i prawosławnego oraz wobec Żydów oraz studium polityki wobec miast i finansów państwa. W stosunku do wydania z 1995 r. książka została wzbogacona o monografię dworu litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, pracę opublikowaną w 1997 r. w niskonakładowym wydawnictwie litewskim. W stosunku do pierwszego wydania z wyjątkiem pewnych korekt tekst pracy nie został zmieniony, na nowo natomiast opracowano odsyłacze, korzystając z możliwości jakie dała przede wszystkim edycja Metryki Litewskiej i innych materiałów źródłowych, niedostępnych w chwili jej pisania.