Jankowski Stanisław M Livres

Książka o dziewczętach, które od dziecka marzyły, by walczyć o wolną Polskę, jak czynili to w powstaniach ich dziadowie i ojcowie. Młodych kobietach, które czekały na wielką wojnę, by służyć Ojczyźnie. Autor przedstawia niemal zupełnie nieznaną działalność kobiet w konspiracji przed I wojną światową i w czasie wojny w POW, ich uczestnictwo w obronie Lwowa w listopadzie 1918 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Przypomina kobiety, które w roku 1905, a później latach 1914–1920, brały udział w walce o niepodległość m.in. w konspiracyjnych organizacjach strzeleckich, w Polskiej Organizacji Wojskowej, w szeregach Ochotniczej Legii Kobiet, w wojnie polsko-sowieckiej w 1920 r. Walczyły też i traciły życie w obronie Lwowa, Wilna, Płocka, Przemyśla. To książka o kobietach, które kapelusze zamieniły na „maciejówki”, a suknie na żołnierskie mundury. Można je było spotkać wszędzie: dostarczały broń, były szpiegami i wywiadowczyniami. Były w szeregach kawalerii, artylerii, służbie sanitarnej, intendenturze, wykonywały trudne bojowe zadania. Wiele z nich ukrywało się w legionowych mundurach pod pseudonimami lub „lewymi” nazwiskami: „Kazik Żuchowicz” (Wanda Gertz), „Leszek Pomianowski”(Zofia Plewińska), „Stanisław Kepisz”(Eliza Ludwika Daszkiewiczówna), „Zygmunt Tarło”(Zofia z Trzcińskich Kamińska), „Alfred Wołoszański”(Maria Wołoszyńska) i innymi. Wśród zaangażowanych w pomoc legionistom można było spotkać niewiasty wysoko postawione w hierarchii społecznej, jak hrabianka Pelagia Skarbkówna czy hrabina Teodozja Dzieduszycka. Autorowi udało się poznać i przedstawić w książce losy wybranych legionistek, dotrzeć do rodzinnych dokumentów, wspomnień, fotografii i archiwów. To, czego dokonał, jest bardzo ważne, bo badania ich dziejów utrudnia brak dokumentów i … to co działo się potem – druga wojna światowa, konspiracja, Powstanie Warszawskie, a po 1945 roku PRL- owski nakaz milczenia o tamtych czasach. Dlatego warto te historie przypominać, by czerpać z takich lektur wzorce.

Drugi tom antologii wspomnień Mój Ojciec, wydawanej w ramach serii Biblioteka Katyńska przez Narodowe Centrum Kultury, przynosi kolejne sylwetki ofiar Katynia, Ostaszkowa czy Miednego. Świadectwa te zostały nadesłane przez bliskie pomordowanym osoby na konkurs o tym samym tytule, ogłoszony w latach 1993-1994 przez krakowski Instytut Katyński w Polsce. Od czasu ich spisania minęło ponad dwadzieścia lat. Późniejsze ustalenia badawcze zweryfikowały wiele z zawartych tu pytań czy wątpliwości. My jednak prezentujemy te wspomnienia jako teksty źródłowe, zapis bólu i nadziei żon oraz dzieci.

Ich życiorysy przez wiele dziesięcioleci pomijano milczeniem albo fałszowano. Prawdę o ich służbie dla Rzeczpospolitej, a także o tym, jak i z czyich rąk zginęli, najczęściej wykreślał ołówek cenzora. Milczano o białej fladze wywieszonej na Westerplatte w drugim dniu walki, o ostatniej bitwie Armii Krajowej pod Surkontami, o śmierci w czasie strajku głodowego komendanta Okręgu Lubelskiego AK, podstępnie wywiezionego do obozu w ZSRR. Nie wolno było wspominać o miejscu pochowania ostatniego komendanta Narodowych Sił Zbrojnych, zabitego strzałem w tył głowy w więzieniu mokotowskim, i wielu innych sprawach, za którymi kryli się prawdziwi bohaterowie. Ale Wyklęte życiorysy to książka nie tylko o tych odważnych do końca mężczyznach. To także opowieść o wspaniałych kobietach, które przez wiele powojennych lat wbrew decyzjom komunistów prowadziły prywatną wojnę o odnalezienie mężów, ojców lub braci. O uczczenie ich pamięci, o to, by ich nazwiska znalazły się w podręcznikach, na tablicach pamiątkowych i pomnikach. O tym, jak pamiętają „swoich”, ale nie tylko „swoich” bohaterów, o ich nieprawdopodobnym uporze, niepowodzeniach i sukcesach opowiada ta niezwykła książka. Jolanta Drużyńska – dziennikarka związana z rozgłośnią Polskiego Radia w Krakowie, autorka cenionych reportaży i audycji dokumentalnych dotyczących kontrowersyjnych i mało znanych wydarzeń z najnowszej historii. Jej artykuły ukazują się w prasie krajowej i polonijnej. Współpracowała przy pisaniu książki o Piotrze Skrzyneckim pióra Joanny Olczak-Ronikier oraz przy wydaniu albumu Piwnicy pod Baranami. Wraz ze Stanisławem M. Jankowskim była współautorką książki Kolacja z konfidentem. Piwnica pod Baranami w dokumentach SB oraz scenariuszy do kilku filmów dokumentalnych. Stanisław Maria Jankowski – absolwent historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, jako publicysta debiutował w 1965 r. Autor kilku tysięcy publikacji w prasie krajowej i zagranicznej, także polonijnej, oraz słuchowisk radiowych i scenariuszy do filmów dokumentalnych dla TVN Historia. Twórca wielu wystaw historyczno-dokumentalnych, eksponowanych m.in. w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu, Bostonie, Lwowie i wielu innych miastach. Spod jego pióra wyszło dwadzieścia książek poświęconych poświęconych Armii Krajowej i zbrodni katyńskiej. Wieloletni redaktor „Biuletynu Katyńskiego”, konsultant historyczny filmu Katyń w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Książka otwierająca naszą „Bibliotekę Katyńską” ma tytuł Dzień rozpoczął się szczególnie... i jest to tytuł symboliczny. Tymi słowami zaczyna się ostatni wpis w dzienniku jednego z oficerów, majora Adama Solskiego. Jednocześnie słowa te rozpoczynają książkę, która jest w równej mierze opisaniem fascynującej historii tego, jak spuścizna katyńska przetrwała do naszych czasów, jak i przybliżeniem czytelnikowi kilku z katyńskich „skarbów”. Przede wszystkim jedynego zachowanego w oryginale katyńskiego dziennika autorstwa podporucznika Zbigniewa Cichobłazińskiego, i pośrednio z nim związanych karykatur wykonanych w obozie w Kozielsku przez porucznika Mieczysława Seweryna.