Gawrycki Marcin Florian Livres

Po zimnej wojnie doszło do zasadniczej zmiany rzeczywistości międzynarodowej. Upadek Bloku Wschodniego i zwycięstwo Zachodu rozluźniło kontrolę wewnątrzblokową i uruchomiło szereg, dotąd tłumionych procesów i zjawisk. Triumf kapitalizmu, procesy globalizacji oraz rewolucja informacyjno- komunikacyjna przyczyniły się do skurczenia się świata (w sensie dyskursywnym i praktycznym), a także do dalszego wzmocnienia znaczenia mediów i ich wpływu na społeczeństwo, które stało się – nawet jeśli często pozornie – bardziej zorientowane i zainteresowane tym, co dzieje się w świecie. Wraz z odnowieniem wartości i zasad uniwersalnych, częstokroć traktowanych instrumentalnie, zaczęło się rozwijać w przestrzeni transnarodowej globalne społeczeństwo obywatelskie, w oparciu o zachodnie wzorce, propagujące demokrację, neoliberalizm czy wolny rynek. Na ten kontekst nałożyło się inne zjawisko – erupcja kultury celebrytów, będąca symptomem przemian społecznych zachodzących współcześnie na Zachodzie, a także w innych częściach świata. Dla jednych są oni symbolem upadku kultury, dla innych nowym wcieleniem demokratyzacji życia społecznego. Z całą pewnością jednak ich rola i znaczenie wzrosło nie tylko w kontekście wewnętrznym, ale również międzynarodowym. Od niedawna bowiem najbardziej wpływowi celebryci, tacy jak Bono czy Angelina Jolie, stali się ważnymi aktorami stosunków międzynarodowych.

Publikacja prezentuje muzykę Karaibów, jednak widzianą z perspektywy politologicznej. Autor wskazuje, że rozwój poszczególnych nurtów muzyki latynoskiej wiąże się ściśle z historią polityczną regionu i z procesami narodotwórczymi. W problematykę książki wprowadza analiza zjawiska hybrydyczności oraz kształtowania się tożsamości narodowej w przestrzeni państwa narodowego i przestrzeni diasporycznej. W kolejnych rozdziałach autor opisuje muzykę Kuby, Dominikany, Portoryko, Jamajki oraz Trynidadu i Tobago, odnosząc się także wybiórczo do innych państw karaibskich, takich jak Barbados, St. Lucia, Haiti i Antyle francuskie. Praktyki muzyczne w poszczególnych krajach rozważane są na szerszym tle politycznym, etnicznym i antropologicznym.

Niniejsza książka ma na celu przyjrzenie się, jak w polskich programach podróżniczych podglądamy Innego. Jego wizerunki, które oglądamy na ekranie naszego telewizora, są przefiltrowane przez subiektywne spojrzenie kamery naszych podróżników, ale my w dużej mierze identyfikujemy się z tym punktem widzenia. Utwierdzamy się w przekonaniu, że nasze wyobrażenie na temat kultury Innego jest słuszne i zobiektywizowane. Polscy podróżnicy stają się naszymi przewodnikami po inności, egzotycznej i odległej, którą z zaciekawieniem śledzimy w programach telewizyjnych, zwłaszcza jeśli jest ona atrakcyjnie podana. A zwykle jest, bo takie są wymogi współczesnego rynku medialnego i współczesnego widza. Przeanalizowane zostały dzieła takich autorów, jak: Wojciech Cejrowski, Elżbieta Dzikowska i Tony Halik, Robert Makłowicz oraz Martyna Wojciechowska.

Ostatnie 20 lat upłynęło w krajach byłego bloku socjalistycznego, a więc również w Polsce, na intensywnych wysiłkach skoncentrowanych wokół wprowadzenia kapitalistycznej, wolnorynkowej gospodarki i zbliżenia się do struktur Zachodu. Stąd też ciekawym, a dla wielu wręcz szokującym jest fakt, że Hugo Chávez demokratycznie doszedł do władzy, zapowiadając rewolucję. Powołany przez niego boliwariański rząd za nadrzędny cel postawił sobie bowiem przekształcenie kapitalizmu w socjalizm, a w polityce zagranicznej zbliżenie z Kubą i Rosją, traktując – gloryfikowane często w Polsce – Stany Zjednoczone jako największego wroga prawdziwej wolności i demokracji. Wszystko to sprawia, że Chávez wzbudza wiele kontrowersji na całym świecie, również w Polsce, gdzie już samo słowo „socjalizm” kojarzy się z monopartyjnym dyktatem i ograniczeniem swobód obywatelskich. Książka ta jest pokłosiem projektu naukowego „Akademicka Rewolucja Boliwariańska”, realizowanego w 2008 roku w Wenezueli, który jednak podczas realizacji wyszedł daleko poza wcześniej założone cele badawcze. Dzięki możliwości wysłuchania zarówno zwolenników jak i przeciwników Hugo Chaveza, udało nam się – przynajmniej mamy taką nadzieję – uzyskać dość kompleksowy obraz rewolucji boliwariańskiej. Marcin Florian GAWRYCKI– dr hab.; adiunkt w Instytucie Stosunków Międzynarodowych; autor m.in. książek: W pogoni za wyobrażeniami. Próba interpretacji polskiej literatury podróżniczej poświęconej Ameryce Łacińskiej (Warszawa 2010), Wenezuela i rewolucja (boliwariańska) w Ameryce Łacińskiej (Toruń 2008), Geopolityka w myśli i praktyce politycznej Ameryki Łacińskiej (Warszawa 2007); a także redaktor naukowy pracy Dzieje kultury latynoamerykańskiej (Warszawa 2009). Alicja FIJAŁKOWSKA – doktorantka w Instytucie Stosunków Międzynarodowych; stypendystka Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego; współautorka pracy zbiorowej Dzieje kultury latynoamerykańskiej (Warszawa 2009).