Ośrodek Myśli Politycznej Livres

Analiza dyskusji o władzy politycznej, prowadzonych przez polskich myśli politycznych od średniowiecza aż po czasy współczesne, skonfrontowanych z praktycznymi dylematami rządzenia z różnych okresów dziejów Polski. Wśród autorów Zdzisław Krasnodębski, Przemysław Żurawski vel Grajewski, Marek A. Cichocki, Arkady Rzegocki, Piotr Koryś, Michał Szułdrzyński, Krzysztof Kawalec, Michał Łuczewski, Tomasz Gąsowski, Maciej Marszał, Włodzimierz Bernacki, Janusz Ekes, Rafał Matyja. „Może więc się zdawać – i wielu Polakom się zdaje – że Polska to tylko dość przypadkowe ramy, w jakich toczy się życie jednostek, że jest ona niekonieczną i w przyszłości zbędną strukturą pośrednią między regionem czy stronami rodzinnymi (nazwanymi „małą ojczyzną”), a szerszymi, europejskimi strukturami. W istocie jednak stanowi ona nie tylko wartość samą w sobie i dobro zbiorowe – mimo integracji europejskiej – lecz jest także gwarancją naszej wolności indywidualnej. Polacy przekonywali się o tym wielokrotnie po 1795 r. Nic nie wskazuje na to, że po 1989 r. świat zmienił się tak bardzo, aby tamto nasze fundamentalne doświadczenie straciło swą ważność”. (fragment tekstu Zdzisława Krasnodębskiego 'Republikanizm po komunizmie') „Uprzedzenia wobec tradycji Rzeczypospolitej są czasami bardzo silne i nawet ci, którzy zasadniczo akceptują tezę o kryzysie nowożytnej koncepcji państwa i polityki w zachodniej Europie pod wpływem globalnych przemian i przedefiniowania starych pojęć, mają skłonność do odmawiania republikańskiej tradycji Polaków z XVI i XVII wieku większego znaczenia dla współczesności. Wydaje się jednak, że właśnie to, co często uważane było za słabość Polaków w Europie w XIX i XX wieku – brak scentralizowanego państwa, słabo rozwinięty aparat centralnej administracji, niechęć do nazbyt formalnego i ujednoliconego systemu prawa – może być inspiracją dla nowych form działania w środowisku Unii Europejskiej czy globalizującego się świata”. (fragment tekstu Marka A. Cichockiego 'Rzeczpospolita – utracony skarb Europy')

W stosunkach polsko-litewskich panuje złudne przekonanie, że obydwa kraje znają się na tyle dobrze, że nie są w stanie wzajemnie niczym się zaskoczyć, że przyczyn naszych nieporozumień należy szukać w historycznych zaszłościach, braku woli współpracy, wewnętrznej polityce, dysproporcji potencjałów, ale na pewno nie w braku wiedzy o sąsiedzie. Chociaż są argumenty za takim stanowiskiem, twórcy tej książki wychodzą z założenia, że wzajemne relacje najmocniej determinuje słaba znajomość współczesnej Litwy w Polsce i współczesnej Polski na Litwie. Zebrane w niniejszym tomie teksty mają przynajmniej częściowo ten stan rzeczy zmienić.

Jakie są skutki zmiany strategii polskiej polityki zagranicznej dokonanej przez rząd po 2007 roku? Jakie są strategiczne cele polityki Rosji i co z nich wynika dla Polski? Czy Unia Europejska może/powinna mieć spójną politykę zagraniczną? Jakie są perspektywy stosunków transatlantyckich? Czy możliwe są bilateralne sojusze polityczne w Europie Środkowej, wzmacniające pozycję Polski w UE? Jak spór polityczny w Polsce wpływa na jakość jej polityki zagranicznej? Jakie są ekonomiczne uwarunkowania i skutki polityki zagranicznej? „Realizm” bowiem, jaki wybierają politycy dziś rządzący w Polsce czy na Ukrainie, polega na uznaniu dominującej roli Rosji na obszarze całej Europy Wschodniej. Partnerzy Kremla pozyskani przez wytrwałą politykę Gazpromu w Berlinie, Rzymie czy Paryżu oczywiście podzielają ten pogląd. Mogą to robić z całym spokojem, gdyż dla nich pojęcie Europy Wschodniej jest mniej lub bardziej odległą egzotyką. Politycy w Warszawie przekonują społeczeństwo, że Polski na tym obszarze nie ma i nie powinno być – jest bowiem w Unii Europejskiej. Szkodliwe może być tylko zbytnie angażowanie Polski w „awantury” na wschodzie – czyli w każdą formę polityki, która może narazić nas na niezrozumiały w Brukseli (a raczej w Paryżu, Berlinie czy Rzymie) konflikt z Moskwą. (fragment tekstu Andrzeja Nowaka)

Piętnasty tom serii „Z archiwów bezpieki – nieznane karty PRL” przygotowywaliśmy z myślą o tragicznie zmarłym profesorze Januszu Kurtyce. Pracowaliśmy z Nim przez dziesięć lat – od początku istnienia Oddziału IPN w Krakowie. Przez pięć lat był naszym dyrektorem, a następnie naszym prezesem IPN. Swe życie zakończył nagle i niespodziewanie w drodze na obchody 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej. W niniejszym tomie zamieściliśmy artykuły poświęcone zagadnieniom szczególnie bliskim Januszowi Kurtyce: dziejom heroicznej walki o wolność, niepodległość i suwerenność państwa polskiego oraz bohaterom tych zmagań – ludziom wiernym i prawym, dla których honor był wartością najwyższą. (ze Wstępu)

III Rzeczpospolita ma swych zagorzałych obrońców i nieprzejednanych krytyków. Jej dwudziestolecie nie stało się jednak okazją do dokonania poważnego bilansu tego, co w tym czasie udało się zrobić, a czego zabrakło. Pojawiły się co prawda nieliczne artykuły prasowe i książki podsumowujące różne aspekty rzeczywistości lat 1989-2009, ale symboliczna rocznica nie skłoniła uczestników debaty publicznej – naukowców, publicystów, polityków, działaczy społecznych – do podjęcia wszechstronnej dyskusji na ten temat, wykraczającej poza okolicznościowe wspomnienia i ponowne zadeklarowanie się po stronie bądź apologetów III RP, bądź jej kontestatorów. Jak to zwykle w ostatnich dwóch dekadach bywało, bieżący spór polityczny i doraźne potyczki ideowe wzięły górę nad bardziej ambitnymi intelektualnie przedsięwzięciami. Szansa, aby odświeżyć polskie życie umysłowe i nadać nowy impuls myśli politycznej, została zmarnowana. Niniejsza książka jest zbiorem kilku autorskich analiz wybranych aspektów rzeczywistości III RP. Dotyczą one sfery politycznej, ale rozpatrywanej w różnych perspektywach – prawa, ustroju, debaty publicznej, instytucji państwa, polityki zagranicznej. Ich autorzy – członkowie i współpracownicy Ośrodka Myśli Politycznej – nie uzgadniali swych stanowisk, zatem nie oddajemy do rąk Czytelników zwartego manifestu programowego, ani całościowej, komplementarnej oceny III RP. Wskazujemy natomiast na te aspekty jej rzeczywistości, które z punktu widzenia instytucji zajmującej się myślą i analizą polityczną, są szczególnie ważne. Obraz, jaki wyłania się z prezentowanych opracowań, nie jest budujący, ale nie powinien skłaniać do defetyzmu. Raczej zwraca uwagę na potencjał, którym wciąż dysponujemy, choć często nie potrafimy z niego skorzystać. To znacznie bardziej optymistyczna perspektywa, niż dowodzenie, że w III RP osiągnęliśmy już wszystko, co mogliśmy osiągnąć.

Na szlaku niepodległości to książka o ludziach, którzy stawiali czoła reżimowi komunistycznemu nawet w okresach jego największej potęgi. Za swą walkę często płacili najwyższą cenę. Naukowcy z IPN przedstawiają historie ukazujące grozę czerwonego terroru, o którego skali rzadko się teraz mówi. Chętniej bowiem wspomina się obecnie paradoksy i absurdy życia w PRL. O wiele rzadziej mówi się o bohaterach z AK trafiających po wojnie do komunistycznych więzień i skazywanych na karę śmierci za wierność idei niepodległej Polski. Zapomina się o poddawanych represjom opozycjonistach rzucających wyzwanie totalitarnej machinie na długo przed powstaniem „Solidarności”. Losy tych ludzi wskazują dobitnie, że komunizm w polskim wykonaniu był systemem zbrodniczym, wobec którego nie wolno stosować taryfy ulgowej tylko dlatego, że przez swą nieudolność w wielu sferach łatwo stawał się przedmiotem żartów. Zbyt często był to bowiem śmiech przez łzy…

Wybór tekstów jednego z najwybitniejszych polskich myślicieli XX wieku, prekursora chrześcijańskiego liberalizmu, rozważającego zagadnienia m.in. istoty i granic wolności, natury komunizmu, zasad wolnego rynku, cywilizacyjnych konfliktów między Polską a Rosją.

Wybór tekstów polskich myślicieli z XIX i 1. poł. XX w. Wśrod autorów: Zygmunt Krasiński, Józef Szujski, Paweł Popiel, Roman Dmowski, Jan Ludwik Popławski, Zygmunt Balicki, Tadeusz Romanowicz, kardynał Stefan Wyszyński, o. Józef Bocheński, o. Jacek Woroniecki, Bolesław Limanowski, Stanisław Brzozowski, Stanisław Grabski i inni...