Borkowski Paweł Janusz Livres

Zrozumienie procesów integracyjnych zachodzących na Starym Kontynencie to wyzwanie ważne nie tylko dla badaczy, ale także w szerszym kontekście rozpoznawania struktur władzy wpływających na życie jednostek i grup społecznych. Jego elementem jest także refleksja, czym jest Europa w umysłach tych, którzy uczestniczą – niekoniecznie świadomie – w projekcie „Europa XXI wieku”. Takie wyobrażenia – skonkretyzowane poprzez metafory – niekoniecznie muszą mieć związek z rzeczywistością, ale mówią wiele nie tylko o obrazie struktur integracyjnych w świadomości społecznej, ale także o oczekiwaniach względem nich. Jeszcze głębiej wskazują na obawy i potrzeby społeczne – każda wyobrażona Unia/Europa ma przecież pełnić określoną funkcję, zapewniać realizację danego dobra lub zapobiegać katastrofie. Praca koresponduje z klasycznymi już, pesymistycznymi ujęciami współczesnej roli i znaczenia Europy, co jest szczególnie widoczne w jej szóstej części. Jednak całość ma optymistyczny wyraz, jeśli chodzi o jej przyszłość. Autor pozwala czytelnikowi nie tylko na zapoznanie się z przedstawionymi, metaforycznymi prezentacjami Europy, ale poprzez ich nakreślenie daje możliwość kreacji jej realistycznego obrazu. Ma świadomość jej mankamentów, jednak nie przesądza o jej upadku. Kończący pracę rozdział zawiera nie tylko trzy wybrane przez Autora scenariusze rozwoju (ocalenia) Europy, lecz jest próbą wskazania przyczyn jej słabości.

Obszarem tradycyjnie związanym z Europą był i jest region Morza Śródziemnego. Historia zna różne konfiguracje stosunków pomiędzy nimi. Basen Mare Nostrum był kolebką naszej cywilizacji. Następnie stał się obszarem granicznym pomiędzy wrogimi sobie religiami, strefą walk o wpływy mocarstw czy wreszcie obszarem kolonii państw europejskich. Dzisiaj przez Morze Śródziemne przebiega granica pomiędzy bogatą Północą a biednym Południem, pomiędzy cywilizacjami Zachodu i Islamu, pomiędzy stabilną, jednoczącą się Europą, a pełnymi konfliktów i napięć Afryką i Bliskim Wschodem. Europa postrzega swoje południowe sąsiedztwo jako źródło zagrożeń takich jak terroryzm czy proliferacja broni masowego rażenia. Widzi złą sytuację gospodarczą krajów tam położonych, narastającą presję migracyjną, fundamentalizm islamski. Z tej świadomości wypływają inicjatywy współpracy pomiędzy północnym a południowym i wschodnim wybrzeżem Morza Śródziemnego. Najważniejszą z nich, mającą najszerszy zasięg i największe ambicje - jest Partnerstwo Eurośródziemnomorskie, zwane również procesem barcelońskim, powołane do życia w 1995 r. jako struktura łącząca Unię Europejską z państwami Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Polska od momentu wstąpienia do UE jest uczestnikiem tego przedsięwzięcia. Niniejsze opracowanie stara się przybliżyć polskiemu czytelnikowi założenia, cele, dorobek i problemy Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego a jednocześnie uświadomić, jak ważne dla bezpieczeństwa całego naszego kontynentu są 'południowe rubieże'. Jest to pierwsze kompleksowe opracowanie problemów relacji Unia Europejska - Morze Śródziemne w polskiej literaturze naukowej.