Misiuk Andrzej Livres

W opracowaniu przedstawiono szczegółową charakterystykę formacji oraz ukazano jej misję, cele i sposoby działania oraz metody i techniki wykorzystywane w zapewnieniu bezpieczeństwa obywateli oraz jednostek organizacyjnych więziennictwa. Publikacja podzielona jest na dwie części. W pierwszej autorzy skoncentrowali się na rozwoju Służby Więziennej w zakresie prawno- organizacyjnym. W drugiej na modernizacji technicznej. Przy takim ujęciu tej tematyki publikacja może być wykorzystywana jako podręcznik dla funkcjonariuszy SW, ponieważ nie ma obecnie publikacji poruszających kwestie dotyczące nowoczesnych i technicznych kierunków rozwoju służby.

Publikacja zawiera kilkaset specjalistycznych haseł. To pierwsze tak uniwersalnie przygotowane opracowanie z tego zakresu o naukowym charakterze. Wiele haseł ma unikatowy charakter. Redaktorzy o uznanej pozycji naukowej stworzyli zespół ekspertów, który przygotował logicznie uporządkowany kompleksowy zbiór artykułów hasłowych poświęconych szerokiemu spektrum zagadnień, uwzględniających dorobek takich dyscyplin naukowych, jak nauki o bezpieczeństwie, o polityce i administracji, nauk prawnych, socjologicznych czy o zarządzaniu. Encyklopedia ta została przygotowana wspólnym wysiłkiem pracowników Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego oraz przedstawicieli znaczących polskich uczelni specjalistów z zakresu nauk społecznych. Publikacja stanowi odpowiedź nie tylko na bieżące potrzeby naukowe (w obszarze nauk społecznych) oraz dydaktyczne (materiał do nauki dla studentów z kierunków związanych z bezpieczeństwem), ale także na wyzwania, przed jakimi stają społeczeństwa Unii Europejskiej. Publikacja wpisuje się bowiem w definicje kształtujące się na gruncie unijnych przedsięwzięć i regulacji. Ponadto książka odpowiada na potrzeby artykułowane na gruncie polskiej nauki. Brakuje bowiem publikacji wyjaśniających zawiłości pojęciowe haseł związanych z bezpieczeństwem państwa, głównie z jego wymiarem wewnętrznym. Obok haseł ogólnych, pojawiających się w polskich i unijnych aktach prawnych (m.in. z zakresu zwalczania terroryzmu, odnoszących się do poszczególnych rodzajów bezpieczeństwa, zagadnień policyjnych), w Encyklopedii znajdują się również pojęcia z obszaru bezpieczeństwa jednostki (m.in. human security, bezpieczeństwo osobiste) oraz te dotyczące zjawisk nowych, niedostatecznie jeszcze opisanych w literaturze przedmiotu (m.in. bezzałogowy statek powietrzny, trolling).

Współczesny świat nie pozostaje pozbawiony odczuwanych i realnych zagrożeń, których genezy należy upatrywać w napięciach politycznych, ekonomicznych, nacjonalizmie, antagonizmach etnicznych lub religijnych. Sprzeczność i zróżnicowanie interesów generuje niebezpieczeństwa o wielorakim charakterze – od konfliktów zbrojnych i zamachów terrorystycznych do przestępczości pospolitej i zorganizowanej, ekscesów chuligańskich, infekowania systemów informatycznych czy korupcji. Obok niebezpieczeństw wywoływanych postawą i działalnością człowieka, istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa nabierają też kataklizmy naturalne. Proces globalizacji powoduje, że również zagrożenia o charakterze międzynarodowym szybko stają się realnym niebezpieczeństwem destabilizującym bezpieczeństwo krajowe bądź lokalne. W związku z tym wyspecjalizowane instytucje państwowe powinny być przygotowane, aby zapobiegać tego rodzaju zagrożeniom, a w przypadku ich zaistnienia podjąć działania prewencyjne i represyjne. Jedną z podstawowych potrzeb ludzkich jest bowiem pragnienie bezpieczeństwa osobistego. Przekazywany do rąk czytelników podręcznik ukazuje ewolucję ustrojową i przemiany organizacyjne oraz zakres działania instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce. Jest wynikiem wieloletnich zainteresowań naukowych i doświadczenia zawodowego autora.

W prezentowanej książce autor przedstawił na tle wydarzeń politycznych i społeczno-ekonomicznych dzieje ustrojowe instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce w okresie od połowy XVIII wieku do 1989 r. Swoją narrację rozpoczął od momentu próby tworzenia w Polsce zrębów nowoczesnego państwa w II połowie XVIII w. na podstawie doświadczeń oraz idei Oświecenia. To wówczas po raz pierwszy udało się uruchomić administrację rządową na poziomie centralnym, włącznie z resortem spraw wewnętrznych, zarządzającym problematyką bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Okres ponad stuletniej niewoli to czas implementacji rozwiązań ustrojowych z państw zaborczych. Dość często instytucje bezpieczeństwa tych państw prowadziły działalność antypolską. Z kolei krótki, dwudziestoletni okres niepodległości w okresie międzywojnia to czas tworzenia w trudnych warunkach instytucji i formacji zajmujących się ochroną bezpieczeństwa państwa i obywateli, które uzyskały akceptację społeczną oraz dużą wiarygodność na arenie międzynarodowej. Ten potencjał został zniweczony w czasie II wojny światowej. Funkcjonariuszy, pracowników policji, KOP, Straży Granicznej czekał tragiczny los. Epilogiem tej narracji jest próba tworzenia na ziemiach polskich obcego modelu ustrojowo-politycznego, opartego na przemocy i braku demokracji. Podobnie jak w innych krajach tej części Europy podporą władzy komunistycznej były wzorowane na modłę radziecką instytucje bezpieczeństwa. Kolejne, bardziej współczesne modele systemowe bezpieczeństwa po 1989 r. to już temat na następną książkę.