Najder Zdzisław Livres

Postać Josepha Conrada-Korzeniowskiego ciągle fascynuje zarówno uczonych badaczy, jak i „zwykłych' czytelników jego powieści i opowiadań. Urodzony na Ukrainie syn polskiego pisarza, działacza politycznego i zesłańca - został marynarzem brytyjskiej floty; Polak, który język angielski zaczął poznawać dopiero jako dwudziestoletni mężczyzna, stał się jednym z najznakomitszych prozaików wszech czasów tworzącym w tym jeżyku. Biografia napisana przez Zdzisława Najdera, wybitnego znawcę twórczości Conrada, stanowi owoc przeszło czterdziestoletniej pracy badawczej autora i zawiera olbrzymie bogactwo faktów dotyczących życia wielkiego pisarza. Autor oparł się na obfitej korespondencji Conrada i przekazach jego rodziny, przyjaciół, kolegów po piórze, wydawców oraz innych znajomych. Książka ukazuje jego różnorodne, częstokroć dramatyczne przejścia i przeżycia, życie rodzinne, przyjaźnie, ewolucję jego poglądów, różne nieznane dotąd szczegóły związane z genezą i procesem tworzenia poszczególnych utworów. Przedstawia upartą, heroiczną walkę o najdoskonalszy kształt wyrazu dla własnej wizji świata, zmagania z chorobą, trudnościami codziennego bytowania i szczególną sytuacją człowieka, który przez całe życie pozostał samotny w kręgu własnej rodziny i swej przybranej ojczyzny - Anglii. Niniejsze, czwarte polskie, a siódme w ogóle, wydanie Życia Conrada zostało przez Autora poprawione i znacznie rozszerzone.

Korespondencja Jerzego Giedroycia i Zdzisława Najdera z lat 1957-1985 jest świadectwem bezprecedensowym. Ponad 200 listów redaktora „Kultury” i dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, układa się w dyskurs o najważniejszych polskich sprawach; opozycji politycznej lat 70., „Solidarności”, polityce władz PRL, roli Kościoła katolickiego i znaczeniu emigracji. Analizy i opinie, w które listy obfitują są tym bardziej zajmujące, że stoją za nimi osobowości respondentów, nierezygnujących z własnego zdania, nawet za cenę konfliktu.

Pamięć zbiorowa jest zjawiskiem budzącym ogromne zainteresowanie współczesnej humanistyki, a równocześnie trochę podejrzanym. W gronie historyków traktuje się ją niekiedy jako wątpliwej wartości siostrę „prawdziwej” historii. Patrzymy na nią z zakłopotaniem, chociaż wiemy, że nie można jej tak po prostu usunąć z rodziny. „Węzły pamięci” – publikacja i sam ten termin – to projekt autorski profesora Zdzisława Najdera. Celem mu przyświecającym była rekonstrukcja pamięci zbiorowej szczególnej generacji: pokolenia, które urodziło się w II RP, uczestniczyło w II wojnie światowej, a potem przeżyło gorycz utraty wolności i trudnych wyborów życiowych w kraju lub na emigracji. Teksty pisali autorzy z różnych środowisk akademickich i intelektualnych, zarówno ludzie pamiętający II RP, jak i historycy średniego i młodego pokolenia. Powstała w ten sposób encyklopedia polskiej pamięci, którą traktuję jako zapis szczególnego polskiego doświadczenia, naszego dziedzictwa i zobowiązania oraz jako podarunek dla mojego i przyszłych pokoleń. Robert Kostro Dyrektor Muzeum Historii Polski, fragment „Wprowadzenia” Do książki dołączamy dwie płyty CD. Na pierwszej z nich, zatytułowanej „Pieśni i piosenki”, zebraliśmy utwory, które były popularne w II RP i nadal są jeszcze śpiewane. Druga płyta pt. „Głosy i dźwięki” zawiera charakterystyczne sygnały masowo słuchanego radia oraz głosy wybitnych postaci naszej historii. Zgodnie z założeniami książki, zastosowaliśmy jako cezurę koniec istnienia Polskiego Państwa Podziemnego w 1945 roku.

Wybór publicystyki poświęconej polskiej polityce zagranicznej, zagadnieniu miejsca Polski w Europie i tożsamości narodowej, dylematom polityki wewnętrznej i głównym liniom podziałów na scenie politycznej i w debacie publicznej. Teksty zawarte w książce ukazują najważniejsze spory na ten temat prowadzone w ostatnich dekadach PRL i w III RP i przedstawiają stanowisko jednego z najważniejszych ich uczestników. „Jakie powinno być nasze miejsce w Projekcie Europejskim – w tym przedsięwzięciu, które najpierw miało trwale uchronić Europę od samozniszczenia, a teraz jest narzędziem zachowania naszej zbiorowej i indywidualnej tożsamości w dobie globalizacji? Otóż Polskę w Europie musimy sobie dopiero wytworzyć, bo gotowa nie jest. Umieszczenie w europejskiej rodzinie musi być zarazem aktem poprawy. Nie dostosowania się do innych, poddania ich dyktatowi (jak twierdzą euro-histerycy). Tego nikt od nas nie oczekuje: oczekują od nas wzmocnienia Unii. Bierne przyporządkowanie wcale organizmu nie wzmacnia. Trzeba dać z siebie to, czego Unii brakuje, czego potrzebuje, co będzie dla niej pożyteczne. A to znaczy, że nie będziemy wchodzić narzekając i ociągając się. To znaczy, że nie będziemy się włączać bez własnego „wsadu dewizowego”. Trzeba pokrywać koszta wnosu i ryzykować – tak, jak ryzykuje aktor wchodzący na nową scenę, czy debiutujący zawodnik”.

Wartości i oceny – mimo upływu lat od pierwszego wydania – wciąż pozostają publikacją ważną i inspirującą. Jak pisze prof. Jacek Jadacki w recenzji do drugiego wydania, książka „odwołuje się do bogatej i starannie dobranej literatury przedmiotu: zarówno polskiej (głównie z kręgu Szkoły Lwowsko- Warszawskiej), jak i obcej, głównie z okresu tuż poprzedzającego rok wydania. Podstawowe rezultaty przedstawione w niej wytrzymały próbę czasu, a dokonane dystynkcje pojęciowe zachowały do dziś użyteczność teoretyczną. Stanowi ona nie tylko źródło cennych informacji, ale dostarcza też wielostronnych inspiracji do dalszych badań. Mimo że problematyka w niej poruszana nie należy do najłatwiejszych – czyta się ją z przyjemnością”. „Pobudki do napisania tej książki, teoretycznej i miejscami może abstrakcyjnej, były natury praktycznej. U źródeł zajęcia się tą właśnie tematyką leży stałe stykanie się z problemami wartościowania w krytyce literackiej (której autor znaczną część swojego czasu poświęca) i artystycznej, a także – w metodologii nauk humanistycznych. Do zastanawiania się nad zagadnieniami ocen i wartości prowadziły również rozważania nad dziejami niektórych ideałów moralnych i politycznych, nad strukturą moralności opartej na pojęciu honoru, nad społecznym rozwarstwieniem gustów estetycznych”. Z Uwag wstępnych