Śpiewak Paweł Livres

Wystawa stała w Żydowskim Instytucie Historycznym pt.: „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu”, została otwarta 14 listopada 2017 roku. Teraz oddajemy do Państwa rąk publikację, która w zamyśle ma towarzyszyć tej ekspozycji, stanowiąc zarazem rodzaj przewodnika. Książka składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza to esej kuratorski, wprowadzający czytelnika w tematykę, której poświęcona jest wystawa, zarysowujący konteksty, a także poszerzający znacznie zakres zagadnień ukazanych na ekspozycji – jest on także próbą osobistego namysłu nad losami warszawskiego getta i jego archiwum. Następny tekst, będący zarazem drugą częścią przewodnika, ma formę szerokiego omówienia wystawy: jej budowy, zamysłu, łącznie z kontekstem miejsca, którym jest zabytkowy gmach Żydowskiego Instytutu Historycznego. Naszą intencją było, żeby druga część książki mogła w pewnym sensie „towarzyszyć” zwiedzającym, krok po kroku przeprowadzając ich przez wystawę. W książce, poza tekstami, znajdą Państwo również liczne fotografie, a także reprodukcje dokumentów, które weszły w skład tzw. Archiwum Ringelbluma. Zależało nam na tym, żeby niniejsza publikacja była atrakcyjna i cenna dla szerokiego grona odbiorców. Do publikacji został dołączony plan zwiedzania wystawy w formie składanej mapy.

Profesor Paweł Śpiewak, wybitny socjolog, pod tym prowokacyjnym tytułem zawarł swoje wnikliwe badania nad zjawiskiem uczestniczenia Żydów w komunistycznych instytucjach. Powstała fascynująca książka, która tłumaczy, skąd się wziął stereotyp żydokomuny i na ile był rzeczywiście uzasadniony, a na ile jest tylko antysemickim epitetem.

Nie czyń bliźniemu swemu, tego co ci niemiłe. To jest cała Tora, reszta jest komentarzem. Teraz idź i się ucz. Hillel Sentencje Ojców - po hebrajsku Pirke Awot - są zbiorem żydowskich pouczeń etycznych spisanych przez starożytnych rabinów. To wyjątkowe dzieło stanowi jeden z traktatów Miszny i wchodzi w skład Talmudu. Tradycyjnie sentencje są odczytywane w okresie między Paschą a świętem ofiarowania Tory. Studia nad Talmudem i Torą rozwijają w nas doskonałość w relacjach międzyludzkich, nastawieniu do siebie i więzi z Bogiem. Na drodze do doskonałości potrzebne są nam zarówno wiedza, jak i nakazy etyczne. To one mają nas dyscyplinować i uczyć panowania nad sobą. Mądrość zawarta w Sentencjach Ojców to sztuka dobrego życia zapisana w krótkich zdaniach, tak cenionych przez tradycję żydowską.

Prezentowana książka to zbiór komentarzy do Tory, publikowanych wcześniej na łamach Tygodnika Powszechnego. Układają się one w roczny cykl czytań synagogalnych. Są to komentarze do poszczególnych zdarzeń biblijnej historii. Każdy fragment Tory zawiera bowiem konkretną opowieść. Ma swoich bohaterów, dzieje się w określonym czasie i miejscu. Autor tych narracji posługuje się swoistym dla opisywanej sytuacji językiem i różnymi gatunkami literackimi. Wczytując się w poszczególne, niepowtarzalne, złożone zdarzenia, nie sposób kierować się w ich odczytaniu ani jedną filozoficzną inspiracją, ani doszukiwać się w nich jednej uniwersalnej zasady. Każde zdarzenie, odnotowane słowo Najwyższego, ma właściwy sobie w każdej parszy odcień, sens, tajemnice zanurzone w jednej całości, jaką jest Tora.