Aż 7 lat minęło od premiery Łaumy, poprzedniego komiksu Karola Kalinowskiego.
Nie ma jednak wątpliwości, że na ?Kościsko? warto było czekać!Ojciec z synem
przyjeżdżają do małego miasteczka, tytułowego Kościska. Niewiele wiemy o ich
przeszłości, ale najwyraźniej los ich nie oszczędzał. Teraz marzy im się nowy
początek i mają nadzieję, że w tym miejscu wszystko p�jdzie dobrze.
Szczeg�lnie, że ojciec już pierwszego dnia dostaje prace w lokalnej
bibliotece. Jej dyrektor wygląda co prawda dziwne, ale jego zachowanie nie
budzi żadnych podejrzeń. Szybko się jednak okazuje, że całe Kościsko jest
odrobinę dziwne, a mało kto jest tym, za kogo się podaje?W Kościsku autor
Łaumy wraca do dziecięcych bohater�w, uroczych miejsc z położonych z dala od
cywilizacji oraz stwor�w i duch�w tym razem ze słowiańskiej mitologii. Do tej
mieszanki dorzuca jeszcze pewien tajemniczy element, kt�ry sprawia, że
czytelnik do samego końca opowieści trzymany jest w niepewności i napięciu.
Życie Karola Kalinowskiego to niemal gotowy scenariusz filmowy – urodzony w
1821 r. w niewielkiej miejscowości koło Augustowa przyjeżdża po nauki do
Warszawy, lecz temperament sprawia, że zostaje aresztowany i skazany na
zesłanie do stacjonującego na Kaukazie wojska. 15 grudnia 1844 r. wyrusza w
grupie zesłańców – pieszo – w 2500-kilometrową wędrówkę, której celem ma być
forteca Wniezapnaja. Na miejsce dociera w lipcu 1845 r., lecz już w następnym
roku, porwany przez niepodległych górali, trafia jako niewolnik najpierw do
Czeczenów, potem do Andiów, i na powrót do Czeczenów. W Wedeno – gdzie
rezyduje sam imam Szamil – Karol Kalinowski przyjmuje islam i staje się
wyzwoleńcem Szamila. Tam też zakochuje się i zaczyna życie wolnego człowieka
wśród kaukaskich górali. Po śmierci wybranki serca postanawia jednak uciec do
wojska rosyjskiego, widząc w tym jedyną szansę na powrót do ukochanej
ojczyzny. Do Polski wraca w 1858 r. na podstawie manifestu koronacyjnego cara
Aleksandra II. Wspomnienia Karola Kalinowskiego niewątpliwie zasługują na
przypomnienie. Autor tego frapującego pamiętnika był jednym z licznej grupy
tzw. Kaukazczyków, czyli Polaków którzy w pierwszej połowie XIX wieku znaleźli
się na terytorium Kaukazu i Zakaukazia, w zdecydowanej większości przymusowo
(powstanie listopadowe, działalność spiskowa, bezpodstawne represje, pobór do
wojska) i spędzili tam od kilku do nawet kilkudziesięciu lat. Pamiętnik który
po sobie pozostawił jest kapitalnym źródłem wiedzy o życiu i służbie polskich
żołnierzy (inteligentów) w armii carskiej, realiach walk na broniącym swej
niezawisłości Kaukazie, a w szczególności o państwie stworzonym w Dagestanie
na przełomie lat 40. i 50. XIX wieku przez imama Szamila. Zasadniczy tekst
wspomnień Kalinowskiego został przez autora opracowania opatrzony starannie
zredagowanymi, erudycyjnymi przypisami. Zawierają one zarówno ważny bieżący
komentarz ułatwiający lekturę, jak też wskazują w formie przypisów
bibliograficznych możliwości poszerzenia (pogłębienia) poszczególnych wątków.
Profesor Wojciech Materski, Instytut Studiów Politycznych PAN
