Jan Olaszek Livres

Książka Podziemna sieć społeczna. Casus z dziejów konspiracji solidarnościowej jest monografią jednego z najważniejszych środowisk opozycyjnych lat osiemdziesiątych uformowanego wokół kilku inicjatyw: podziemnego pisma Wola, Międzyzakładowego Komitetu Koordynacyjnego NSZZ Solidarność, Grupy Politycznej Wola oraz Duszpasterstwa Ludzi Pracy Wola. Książka Podziemna sieć społeczna. Casus z dziejów konspiracji solidarnościowej jest monografią jednego z najważniejszych środowisk opozycyjnych lat osiemdziesiątych. Uformowało się ono wokół kilku inicjatyw: niezależnego pisma Wola, Międzyzakładowego Komitetu Koordynacyjnego NSZZ Solidarność, Grupy Politycznej ?Wola? oraz Duszpasterstwa Ludzi Pracy Wola. Jan Olaszek, rekonstruując dzieje tego środowiska, wykorzystał źródła archiwalne, prasę i relacje uczestników wydarzeń. Metody pracy historyka uzupełnił narzędziami badawczymi zaczerpniętymi z nauk społecznych, przede wszystkim z socjologii przeprowadził analizę funkcjonowania badanego środowiska jako sieci społecznej. Dzięki interdyscyplinarnemu charakterowi badań czytelnik może lepiej zrozumieć mechanizmy powstawania struktur konspiracyjnych, wyłaniania się ich przywódców i mobilizacji różnego rodzaju zasobów niezbędnych do podziemnej aktywności.

„Rewolucja powielaczy” autorstwa Jana Olaszka, to pierwsza publikacja, która prezentuje pełną historię drugiego obiegu wydawniczego w PRL. Bez niezależnych wydawców nie byłoby Solidarności, twierdzi prof. Andrzej Friszke. Skala, na jaką rozwinęła się działalność podziemnych drukarzy w ostatnich latach istnienia rządzonej przez komunistów Polski, była wyjątkowa. Nielegalne powielacze pracowały w mieszkaniach, piwnicach, garażach, stodołach w dziesiątkach polskich miast i wsi, drukując imponujące nakłady książek i czasopism. Nigdzie na świecie podobny ruch nie przybrał choćby porównywalnych rozmiarów. Wokół tysięcy redakcji tworzyły się środowiska ideowe i towarzyskie, których gorące spory polityczne nierzadko trwają do dnia dzisiejszego. Polacy, zwłaszcza ci młodszego pokolenia, nie zdają sobie chyba z tego sprawy. Historia ta nie została im bowiem dotychczas opowiedziana, choćby w formie filmu fabularnego, a przecież dzieje drukarzy i kolporterów oraz ich rozgrywek z policją polityczną są kopalnią potencjalnych scenariuszy filmowych. Mamy nadzieję, że „Rewolucja powielaczy” w jakimś stopniu przyczyni się do popularyzacji tego tematu.

Janek przejechał się po nim walcem tak komentowano artykuły autorstwa Jana Walca, czołowego publicysty opozycji w czasach PRL. Ta gra słów dobrze oddaje sposób, w jaki potrafił postępować z ludźmi, o których pisał. Ofiarami jego ostrego pióra padali działacze partyjni, milicjanci, prokuratorzy, luminarze polskiej literatury, przywódcy opozycji demokratycznej, dawni i aktualni koledzy, a nawet nauczycielki jego córki. Zawsze stawał w obronie skrzywdzonych, do upadłego bronił swoich racji, nawet za cenę konfliktu z własnym środowiskiem. Jan Walc sekretarz Jarosława Iwaszkiewicza, historyk literatury, opozycjonista, postać barwna i bezkompromisowa odszedł przedwcześnie, na początku polskiej transformacji. Może dlatego jest szanowany przez obie strony obecnego konfliktu politycznego. O czym dzisiaj pisałby, o co i z kim walczył? Książka nominowana do nagrody Książka Historyczna Roku 2019 i Nagrody im. J. Giedroycia.

Książka pokazuje historię siedmiu podziemnych pism informacyjno- publicystycznych wychodzących w Warszawie w latach 1981-1989: CDN - Głosu Wolnego Robotnika, KOS-a, Przeglądu Wiadomości Agencyjnych, Tygodnika Mazowsze, Tygodnika Wojennego, Wiadomości i Woli. Autor ich dzieje analizuje z różnych perspektyw; opisuje funkcjonowanie podziemnych redakcji, konspiracyjne systemy druku i kolportażu, politykę informacyjną poszczególnych pism, prowadzone na ich łamach dyskusje publicystyczne, działania aparatu bezpieczeństwa skierowane przeciwko ich twórcom oraz środowisko podziemnych dziennikarzy, drukarzy, kolporterów i ich współpracowników. Atutem pracy jest szerokie wykorzystanie dorobku innych nauk humanistycznych i społecznych (m.in. socjologii i medioznawstwa) oraz uwzględnienie w analizach stosowanych w nich kategorii. Dzieje opisywanych w książce środowisk osadzone są na tle historii niezależnego ruchu wydawniczego w PRL oraz dawniejszych tradycji wydawania konspiracyjnej prasy, a także zjawiska samizdatu w innych państwach bloku sowieckiego.