Szymon Gruda Livres

„Weinberger przekazał mi w mailu, że Wodospady napisał w 1999 roku na „pożegnanie XX wieku”. Być może to pożegnanie wygląda na przedwczesne. Wydaje się, że w naszym wieku niewiele trzeba, by wzbudzić te same zabobony i lęki, które od stuleci okazują się przewidywalnie skuteczne. Wystarczy ludzi lekko popchnąć, a ponownie zaczną myśleć w kategoriach wyższości rasowej i narodowej. Wyciągnąć z lamusa te same wysłużone metafory i mity, zakurzone, acz zdumiewająco nietracące nic na żywotności. Wobec takiej kolei rzeczy trzeba, byśmy czytali, rozumieli, pamiętali. I – dodam – tłumaczyli”.(Z posłowia Sørena Gaugera)

Osobliwe, niepodobne do innych, eseje Eliota Weinbergera przesuwają granice gatunku, oscylują między prozą poetycką a naukowym zapisem czy opowiadaniem. Autor, znawca kultury starożytnych Chin i Ameryki Południowej, tłumacz Borgesa, Paza i poezji chińskiej na język angielski, dzieli się tu swoimi pasjami – antropologa, archeologa, miłośnika natury – i wprowadza nas w świat zapomnianych wierzeń, mało znanych zjawisk, fascynujących analogii, zadziwiających powiązań między kulturami. Rozmach jego zainteresowań jest ogromny – od wierzeń Azteków po symbolikę gestów w średniowiecznym klasztorze benedyktyńskim i buddyzmie, od znaczenia wiatru w kulturze Chin po poezję Pounda i Yeatsa, nie pomijając świata roślin, zwierząt i czterech żywiołów. Te precyzyjne, wyciszone eseje są wyjątkowo oryginalną formą kontemplacji piękna i różnorodności świata.

Książka ta za pośrednictwem indiańskiego rękopisu pozwala zajrzeć do azteckiego domu i poznać losy zwykłych rodzin zmagających się ze skutkami hiszpańskiego podboju. To opowieść o niezwykłym rękopisie, który połączył losy dawnych Azteków ze współczesną historią Polski. Około 1540 roku na ziemiach należących do don Hernána Cortésa indiańscy skrybowie wykonali spis ludności, który jest obecnie jednym z najstarszych znanych źródeł w języku nahuatl. Zawarli w nim unikatową wiedzę na temat życia Indian we wczesnokolonialnej Nowej Hiszpanii. W ciągu kolejnych stuleci dokument uległ podziałowi: część zaginęła, a jeden z fragmentów, wywieziony przez Niemców z bombardowanego Berlina, trafił do Biblioteki Jagiellońskiej. Julia Madajczak, Katarzyna Granicka, Szymon Gruda, Monika Jaglarz i José Luis de Rojas z jednej strony prezentują fascynującą historię kolekcji pochodzącej z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie i stanowiącej jej część kolekcji amerykańskiej, z drugiej zaś dostarczają czytelnikowi wysokiej jakości edycję krytyczną źródła w języku nahuatl wraz z narzędziami do samodzielnego tłumaczenia i interpretacji jego treści.

Publikacja poświęcona jest szesnastowiecznemu manuskryptowi z Nowej Hiszpanii (ob. Meksyk), zawierającemu trójjęzyczny słownik hiszpańsko-łacińsko-nahuatl. Jest to najstarsze znane dzieło leksykograficzne poświęcone jednemu z rdzennych języków Ameryk. Rękopis ten jest prawdopodobnie dziełem indiańskiego intelektualisty działającego w środowisku franciszkańskim, najprawdopodobniej w Colegio de Santa Cruz de Tlatelolco. Celem publikacji jest przeanalizowanie poświadczonego w badanym manuskrypcie słownictwa nahuatl pod kątem wpływu kultury hiszpańskiej i jej języków kastylijskiego i łaciny.