Szeptycki Andrzej Livres

Destabilizacja regionu w 2020 r. skłania do podjęcia refleksji nad sytuacją w państwach Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego w okresie od ukraińskiej „rewolucji godności” („Euromajdanu”) do chwili obecnej. Książka prezentuje analizę sytuacji wewnętrznej w krajach regionu, ze szczególnym uwzględnieniem „zamrożonych konfliktów” na Ukrainie, w Mołdawii, Gruzji i Azerbejdżanie, a także relacji państw Partnerstwa Wschodniego z ich najważniejszymi partnerami zagranicznymi, w szczególności Federacją Rosyjską i Unią Europejską. Spośród wymienionych już sześciu państw regionu najwięcej uwagi poświęcono Ukrainie – zarówno dlatego że jest ona największym państwem w regionie i najważniejszym partnerem Polski, jak i dlatego, że to wydarzenia na Ukrainie w latach 2013–2014 zainicjowały pewne przemiany w regionie, które będą przedmiotem analizy. Praca oparta jest na materiałach źródłowych z państw regionu, dokumentach organizacji międzynarodowych, opracowaniach naukowych i eksperckich, ze szczególnym uwzględnieniem prac Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, a także tekstach publikowanych przez autora w latach 2014–2021 nałamach „Rocznika Strategicznego”.

Politycy, publicyści i politolodzy często spierają się o to, na ile myśl polityczna twórcy V Republiki, generała Charles'a de Gaulle'a, jest dziś obecna w polityce zagranicznej Francji. Zagadnieniem i zajmowało się w pobieżny sposób wielu autorów, ale powstał dotąd niewiele pogłębionych analiz poświęconych temu tematowi. Celem niniejszej książki jest wypełnienie tej luki oraz odpowiedzenie na pytanie, czy francuska polityka zagraniczna z miano „gaullistowskiej'. Według autora, mimo zmian, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat w Europie, polityka zagraniczna Francji na naszym kontynencie wciąż w istotnym stopniu odwołuje się do koncepcji sformułowanych przez generała de Gaulle'a. Należy sądzić, że ciąg-łość polityki europejskiej Francji wynika przede wszystkim z faktu, że twórca V Republiki w istotny sposób przyczynił się do redefinicji powojennego interesu narodowego Francji, a zjednoczona Europa stała się za jego sprawą - i pozostaje do dziś - kluczowym elementem francuskiej „polityki wielkości', do której znaczna część francuskiej klasy politycznej i. społeczeństwa jest nadal przywiązana.

Prezentowana praca z jednej strony szczegółowo omawia relacje Federacji Rosyjskiej i Ukrainy, wykorzystując instrumentarium nauki o stosunkach międzynarodowych, w szczególności zaś podejścia badawcze zajmujące się problematyką zależności, z drugiej zaś ¦ weryfikuje przydatność tych ostatnich do analizy współczesnych stosunków międzynarodowych. Ramy chronologiczne pracy obejmują zasadniczo lata 1991-2012, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po 'pomarańczowej rewolucji' na Ukrainie w 2004 r. Relacje ukraińsko-rosyjskie były niejednokrotnie przedmiotem zainteresowania politologów, niemniej do tej pory w Polsce na gruncie nauki o stosunkach międzynarodowych nie powstała rozprawa poświęcona wszechstronnej analizie zależności łączących oba państwa.

Książka ma na celu ukazanie ewolucji wzajemnych relacji pomiędzy Polską a Ukrainą od początkowej nieufności i podszytych stereotypami uprzedzeń, przez koncepcję „strategicznego partnerstwa”, do tezy o wzajemnym braterstwie. Kamieniami milowymi na drodze do zbliżenia obu państw i narodów było uznanie przez Polskę (jako pierwsze państwo na świecie) niepodległości Ukrainy, pomarańczowa rewolucja (2004 r.) i skuteczne działania podjęte m.in. przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego na rzecz pokojowego rozwiązania ówczesnego kryzysu politycznego w Ukrainie, rewolucja godności i początek wojny rosyjsko-ukraińskiej (2013–2014), wreszcie pełnoskalowa rosyjska agresja przeciwko Ukrainie (2022 r.), budzące podziw obrona własnej państwowości przez Ukraińców i pomoc, jaką w tym okresie Ukrainie i Ukraińcom udzieliła Polska. Mocną stroną pracy jest warstwa faktograficzna, niezwykle bogata, gęsta, ale trzymana przez Profesora Szeptyckiego w ryzach. Autor nie daje się nieść wydarzeniom, tylko w swej narracji dobrze nad nimi panuje. Niczego ważnego tu nie brakuje, proporcje w prezentacji poszczególnych dziedzin czy problemów wydają się być odpowiednio wyważone. Co ważne, mimo gęstości materii oraz rygorów wynikających ze struktury, tekst czyta się dobrze, język nie utrudnia odbioru, wywód jest wartki. z recenzji prof. Romana Kuźniara W polu zainteresowania Andrzeja Szeptyckiego sprawy ukraińskie od dawna zajmują ważne miejsce, dobrze więc, że postanowił przygotować opracowanie wychodzące naprzeciw tym oczekiwaniom. Przygotowana przez niego praca jest dobrym i – co bynajmniej nie tak częste – całościowym wprowadzeniem do tematu. Czytelnicy poznają z niej nie tylko zarys dziejów Ukrainy, ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich 30 lat, lecz także porządny katalog aktualnych spraw i problemów, z którymi przychodzi się borykać współczesnym. Przy czym, co istotne, im chronologicznie bliżej teraźniejszości, tym praca staje się ciekawsza, a narracja żywiej kreślona przez autora. z recenzji prof. Grzegorza Motyki