Tomasz z Akwinu Livres

Tomasz z Akwinu (1224/1225 - 1274) to najsłynniejszy dominikanin, doktor Kościoła, zwany Anielskim, teolog i filozof arystotelik, kaznodzieja, wykładowca i niezwykle płodny autor. Wybór pism św. Tomasza obejmuje trzy spośród jego licznych rozpraw: napisane pod koniec życia listy O mieszaninie pierwiastków i O ukrytych działaniach natury oraz kwestię dyskutowaną O nadziei.

Teizm klasyczny - tak dość często określa się koncepcję natury Boga zbudowaną przez Ojc�w Kościoła, wzbogaconą przez mistrz�w średniowiecza i żywo dyskutowaną w naszych czasach. W Teizmie klasycznym B�g nie stwarza świata po to, by udoskonalić siebie i osiągnąć wyższy stopień samoświadomości i wiedzy. Teizm klasyczny uważa także, że B�g jest wieczny i choć sam nie podlega żadnym regułom upływu czasu, zdolny jest do sprawiania skutk�w w czasie. Fragment Wprowadzenia do kwestii VII Mateusza Przanowskiego OP

Jako ?Traktat o prawie? zwykło się określać jeden z naj�częściej przywoływanych fragment�w Summy teologii Toma�sza z Akwinu, obejmujący kwestie 90?97 z ?pierwszej części drugiej części? (Prima secundae) dzieła Akwinaty i zawie�rający jego rozważania na temat prawa ( lex ) jako systemu racjonalnych norm, służących dobru pewnej wsp�lnoty. W�tej niepowtarzalnej całości, już i�dlatego wyjątkowej, że niemającej swoich odpowiednik�w w innych dziełach To�masza, można wyr�żnić cztery tematyczne działy. Pierwszy z nich tworzą kwestie 90?92, w kt�rych Tomasz z Akwinu zajmuje się prawem w og�le: podaje zbiorczą charak�terystykę prawa, wyr�żnia jego gł�wne rodzaje (prawo wieczne, prawo natury, prawo ludzkie i prawo boskie), a�także omawia skutki czy też funkcje prawa. Po tych zagadnieniach og�lnych Tomasz z Akwinu rozpatruje poszczeg�lne rodzaje lub dziedziny prawa. W�kwestii 93 przedstawia więc swoje rozumienie prawa wieczneg o�( lex aeterna ), jako normatywnego projektu świata, istniejącego w umyśle Boga. W słynnej kwestii 94 znajdują sw�j najpełniejszy wyraz poglądy Akwinaty na prawo natury ( lex naturae ), ściśle wiążące się z�prawem wiecznym, ale odnaj�dywane w�umyśle człowieka. Trzy ostatnie kwestie wy�dzielanego traktatu odnoszą się zaś do prawa ludzkiego ( lex humana ), kt�re w ujęciu Tomasza jest o�tyle prawem, o�ile ma podstawę w prawie wiecznym i�prawie natury. (fragment Wstępu tłumacza)

Dzieło św. Tomasza, powstałe w latach sześćdziesiątych XIII wieku, nazwane przez potomnych Złotym łańcuchem (Catena aurea), jest zbiorem komentarzy łacińskich i greckich teologów oraz anonimowych głos do tekstu Ewangelii według św. Mateusza. Ich różnorodność, wynikająca z odmiennych typów duchowości i stylów myślenia teologicznego, pozwala lepiej dostrzec i przeżyć prawdę ewangelicznego przesłania.

'Traktat o sprawiedliwości' zawiera kwestie 57-80 z 'drugiej części drugiej części' (secunda secundae)Summy teologii św. Tomasza z Akwinu. Nawiązując do fundamentalnych rozr�żnień Arystotelesa, Akwinata omawia w nich najpierw istotne aspekty sprawiedliwości og�lnej, rozumianej jako zgodność z prawem (iustitia legalis), a następnie dwie gł�wne odmiany sprawiedliwości partykularnej: sprawiedliwość rozdzielającą (iustitia distributiva) oraz sprawiedliwość, kt�rą Arystoteles ze względu na jej funkcję określał jako wyr�wnującą, a Tomasz - raczej z uwagi na jej dziedzinę, obejmującą szeroko rozumiane relacje wymiany (commutationes)między jednostkami - nazywa sprawiedliwością wymienną (iustitia commutativa). Poświęcając najwięcej miejsca wykroczeniom przeciwko tej drugiej, Tomasz Akwinu rozwija swoje charakterystyczne tezy z tak ważnych obszar�w normatywnej refleksji etycznej jak etyka zabijania lub etyka prawnicza. Podobnie jak pięć poprzednich pozycji z wydawanej serii (Traktat o cnotach 2005; Traktat o szczęściu, 2008; Traktat o roztropności, 2011; Traktat o ludzkim działaniu, 2013; Traktat o prawie, 2014), tak i ta ukazuje się w nowym tłumaczeniu i opracowaniu edytorskim profesora Włodzimierza Galewicza.

Komentarz do Ewangelii Jana jest pracą, z kt�rej możemy korzystać jak z dobrego przewodnika po Piśmie Świętym. Praktycznie cała Biblia zostaje użyta do skomentowania i objaśniania Janowego dzieła. Akwinata zestawia r�żne fragmenty tekstu biblijnego ze Starego i Nowego Testamentu z objaśnianymi słowami Ewangelii Jana, kierując się z jednej strony bliskością znaczeń wypowiedzi, z drugiej zaś podobieństwem ich brzmienia. Kontynuuje w ten spos�b tradycję starożytnej egzegezy patrystycznej. Jak na znawcę filozofii Arystotelesa przystało, obecny jest w Komentarzu rys analizy logicznej tekstu. Przyjmowana za Arystotelesem teoria części i całości ugruntowuje przekonanie, że to, co jest częścią, możemy zrozumieć w pełni dopiero w świetle całości. Tomaszowa metoda egzegezy biblijnej zakłada, że w Piśmie Świętym te same lub zbliżone treści wypowiadane są przy pomocy odmiennych sformułowań. Zestawienie ich razem, często w formie r�wnoważności, jest sposobem analizy tekstu, kt�ry odsłania jego pełniejsze znaczenie. Jedna wypowiedź rozświetla drugą. To metoda analogiczna do klasycznych zasad budowania definicji, gdzie łączy się dwie jej strony przy pomocy r�wnoważności. Ustalanie treści wypowiedzi ma więc zdroworozsądkowy sens powiedzenia tego samego innymi słowami. ��

Książka obejmuje dwie kwestie, 21 i 22, ze zbioru Akwinaty Quaestiones disputatae de veritate, dotyczące dobra (De bono) i pożądania dobra oraz woli (De appetitu boni et voluntate), udostępnione w języku oryginału: łacińskim i w przekładzie polskim, oraz tematyczne studia i komentarze. Tom zawiera również bibliografię przedmiotową, indeks osobowy i rzeczowy. Kwestie te powstały w Paryżu w latach 1257-1259. W kwestii 21 De bono św. Tomasz stara się wyjaśnić, dlaczego dobro jest powszechną właściwością wszystkich realnie istniejących bytów, w czym przejawia się owo dobro bytów, dzięki czemu byty są dobre i jakie wynikają z tego konsekwencje dla rozumienia całej rzeczywistości. Kwestia 22 De appetitu boni et voluntate zawiera zagadnienia dotyczące pożądania dobra oraz woli. Chodzi o to, czy pożądanie dobra jest właściwe wszystkim bytom, czy tylko niektórym? Co jest przedmiotem właściwym pożądania? Czym jest owo pożądanie we wszystkich bytach, a w szczególności w bycie rozumnym, jakim jest człowiek? W jaki sposób konstytuuje się ów akt pożądania i co jest jego źródłem? Oprócz kwestii o dobru książka zawiera studia i komentarze na temat powszechności dobra, decyzji jako źródła ludzkiego działania, wolności człowieka oraz miłości dobra jako podstawy dynamizmu bytowego. Choć dysputy problemowe były przeznaczone dla zaawansowanych filozofów, to jednak ze względu na egzystencjalnie ważną problematykę, która dotyka każdego człowieka, były i ciągle są szkołą właściwego rozumienia ludzkiego działania i źródłem wielu nowych inspiracji.

Poprzez powstające kompletne wydanie dzieł Tomasza z Akwinu w języku polskim polscy czytelnicy, nie tylko teolodzy i filozofowie, ale wszyscy zainteresowani kulturą, otrzymują właśnie bezpośredni dostęp zarówno do myśli Akwinaty, jak również do jego rzetelnej metody dyskursywnego dochodzenia do prawdy. Święty Tomasz uczy intelektualnej uczciwości i odwagi, precyzji myślenia i wytrwałości w dążeniu do prawdy, otwartości na różne – także „nieortodoksyjne” – nurty filozoficzne. Wszystkie te cechy umiejscawiają go wśród najwybitniejszych duchowych i intelektualnych mistrzów naszej kultury, a jego dzieła, należące do europejskiego i światowego kanonu intelektualnego, stanowią ważną inspirację do pogłębionych intelektualnych poszukiwań.

Św. Tomasz w tekście komentarza opiera się na poprzedzającej go tradycji – cytuje Ojców Kościoła (m.in. świętych Ambrożego, Augustyna, Hieronima) oraz autorów bliższych mu historycznie (zwłaszcza glosę Piotra Lombarda). Jednocześnie wchodzi z tą tradycją w dialog, m.in. zauważając rozbieżności w interpretacjach czy opowiadając się za taką lub inną opinią jako właściwszą. Wszystko to ma na celu integralne wyjaśnienie tekstu i jego wielu możliwych sensów – wychodząc od dosłownego i przechodząc do duchowego. W jego komentarzu mocny jest także element filozoficzny. Charakterystyczne powiązanie Biblii i metafizyki stanowi poniekąd „znak firmowy” egzegezy Tomaszowej. Współcześni komentatorzy zwracają także uwagę, że choć św. Tomasz nie miał warsztatu (zwłaszcza językowego) współczesnej nam egzegezy, to odczytanie przez niego myśli św. Pawła jest często bardzo trafne.