Marecki Józef Livres

Praca niniejsza została podzielona na sześć rozdziałów. Pierwszy charakteryzuje terytorium, uwzględniając sytuację polityczną, szczególnie wytworzoną wskutek Powstania Wielkopolskiego i Traktatu Wersalskiego, następnie przynależność kościelną, od delegatury arcybiskupa gnieźnieńsko- poznańskiego, poprzez administrację apostolską, aż po prałaturę pilską, z uwzględnieniem dokonujących się przekształceń administracji kościelnej. Rozdział drugi został poświęcony sieci parafialnej, kościołom filialnym i stacjom duszpasterskim, wreszcie budownictwu sakralnemu i dekanatom. W szczególności wspomniano w nim o powstawaniu nowych parafii i budowie nowych kościołów. (…) W rozdziale trzecim jest mowa o rządcach tego Kościoła lokalnego oraz o wspomagających ich urzędach centralnych. W praktyce były to dwa urzędy: konsystorz (odpowiednik kurii biskupiej) i sąd prałatury. Oba miały obsadę personalną ograniczoną do niezbędnego minimum. W czwartym rozdziale poświęcono uwagę duchowieństwu i instytutom życia konsekrowanego. (…) Rozdział piąty jest zdecydowanie daleki od wyczerpania zagadnienia duszpasterstwa: porusza tylko niektóre jego przejawy, które można uznać za charakterystyczne dla tego Kościoła partykularnego. Są to w szczególności: zakres stosowania języka polskiego, rola sanktuariów maryjnych oraz działalność Caritas, wieloraka i aktywna. Kres prałatury nastąpił w 1945 r. wskutek ofensywy Armii Czerwonej, która wymordowała pewną część duchowieństwa i wiernych, pewną część wywiozła w głąb Rosji, a pozostawiła po sobie ruiny i zgliszcza. Większość księży uciekła jeszcze przed nadejściem frontu, podobnie pewna część wiernych, nie wszyscy jednak zdążyli uciec, a niektórzy po prostu nie mieli dokąd się udać. Prałatura w praktyce przestała funkcjonować, tymczasem jeszcze w 1945 r. zaczęli przybywać na jej teren duchowni i wierni przesiedleni z dotychczasowych wschodnich ziem Polski. (…) Całość pracy została uzupełniona o aneks – zbiór biogramów księży pracujących w administracji apostolskiej, potem w prałaturze, zarówno inkardynowanych, jak i przynależnych do innych diecezji lub do zgromadzeń zakonnych. Ze Wstępu

Na każdym kroku spotykamy się z rzeźbami i zabytkami sztuki malarskiej, wyobrażającymi postacie biblijne, świętych, błogosławionych oraz osoby uznane za świątobliwe. Pełne ich są muzea, galerie sztuki, ulice, niekiedy nawet prywatne domy, kaplice przydrożne, a nade wszystko świątynie. Ze ścian kościołów spoglądają na nas z powagą liczni święci odziani w habity, powłóczyste szaty lub odarci z nich, poddawani najwymyślniejszym torturom lub pokutujący w niedostępnej samotni. W większości przypadków opatrzeni są niezrozumiałymi przedmiotami, które na pierwszy rzut oka wydają się jedynie wymyślną częścią kompozycji. Wiele z tych przedstawień dla współczesnego człowieka stanowi zbiór niezrozumiałych elementów, czasem czysto dekoracyjnych. A przecież każda z tych kompozycji, każdy z atrybutów niesie ze sobą przesłanie, istotną treść duchową, historyczną czy pouczenie moralne. Symbolika hagiograficzna może przemówić do współczesnego człowieka, jeśli ten na nowo odkryje zapomniany nieco język symboli. Leksykon niniejszy będzie pomocny dla badaczy symboliki chrześcijańskiej, dla artystów, hagiografów oraz znawców duchowości chrześcijańskiej, a także dla tych wszystkich, którzy, pragnąc zidentyfikować bezimiennych świętych spoglądających z obrazów, pociągnięci ich przykładem chcą osiągnąć bliskość Boga, czyli świętość.

Zakon Kapucynów obecny jest w Polsce od ponad 300 lat. Przez ten czas mocno wrósł w życie polskiego narodu. Dzieje zakonu, choć bogate, nie stały się dotąd przedmiotem całościowego opracowania, aczkolwiek wiele zagadnień z polskiej historii „kapturowych braci” doczekało się solidnych i dobrze udokumentowanych monografii. Książka ta jest dobrym przewodnikiem dla wszystkich, którzy zechcą pogłębić lub usystematyzować znajomość polskich dziejów kapucyńskiej rodziny zakonnej oraz dla Czytelników zainteresowanych historią Kościoła w Polsce.

Leksykon zawiera trzysta haseł na temat zachowanych do dziś i dostępnych dla pielgrzymów relikwii, czyli materialnych pozostałości po osobie świętej. To fascynujące kompendium przybliża historie Świętych, losy ich relikwii i związane z nimi cuda. Leksykon zawiera również informacje odnoszące się do relikwii związanych z samym Panem – Słowem, które ciałem się stało. Są to m.in.: Ciało i Krew Pańska, Grota Betlejemska, Żłóbek, Święte Schody, Kalwaria, Drzewo Krzyża, Grób Pański, Szaty Jezusa, Całun Turyński, Chusta Weroniki, w tym tzw. acheiropoietos, czyli „przedmioty nie ręką ludzką uczynione”.

Jubileusz 30-lecia Wydziału Historii Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przypadający 8 grudnia 2011 roku stanowi dobrą okazję do refleksji nad pozycją fakultetu w strukturach uczelni. Narodził się on bowiem wraz z powołaniem do życia w 1981 roku Papieskiej Akademii Teologicznej, sukcesorski ponad sześciowiekowego dziedzictwa Wydziału Teologicznego Akademii Krakowskiej. Ze Słowa Wstępnego

W ostatniej dekadzie powstało wiele publikacji ukazujących historię Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej. Dotyczą dziejów diecezji, parafii i wspólnot zakonnych, poszczególnych osób, niektórych kwestii pastoralnych, budownictwa sakralnego, działalności grup duszpasterskich. Obejmują zagadnienia dotyczące gloryfikacji postaw osób duchownych, zakonnych jak i świeckich, działań represyjnych, a niekiedy także sprawy współpracy z bezpieką. Pojawiają się także liczne edycje źródłowe dotyczące najnowszej historii Kościoła katolickiego w Polsce. Niniejsza publikacja ma na celu przybliżenie zarówno sylwetek osób duchownych i zakonnych jak i represji, którym im poddano na terenie województwa krakowskiego w latach 1944-1975. Należy wyjaśnić, że po II wojnie światowej granice województwa krakowskiego zmieniały się kilkakrotnie w wyniku reform administracyjnych. Początkowo województwo krakowskie działało w granicach z okresu międzywojennego. W 1946 roku jego granice nieznacznie zmieniono. W 1975 roku jego obszar znacznie się zmniejszył, a część jego dotychczasowego terytorium weszła w skład województwa bielskiego, katowickiego, kieleckiego, nowosądeckiego i tarnowskiego. W 1999 roku, w wyniku kolejnej reformy administracyjnej, powstało województwo małopolskie z siedzibą władz w Krakowie. Z powyższego wynika, że badania represji wobec duchowieństwa diecezjalnego i osób zakonnych przeprowadzono na obszarze województwa krakowskiego funkcjonującego od chwili wejścia Armii Czerwonej na jego wschodnie tereny w 1944 roku do reformy administracyjnej w 1975 roku.

W obszarze symboli i znaków języku, którym posługuje się kod kulturowy bardzo istotna jest odzież (lub jej brak). Od momentu swojego powstania zaczęła pełnić trojaką funkcję. Jako ubiór podlega przemianom kulturowym, estetycznym i technologicznym. To historia mody, kreatorów, a wcześniej arbitrów elegancji, którzy narzucali styl. To przystosowanie się ubioru do zmieniającego się poczucia estetyki. Uznanie, że określone trendy, kolory, formy podobają się i są powtarzalne w obszarze architektury, malarstwa, rzeźby, ale i form przemysłowych, więc także ubioru. To nowe technologie, które pozwalają na zupełnie nowatorskie rozwiązania w obszarze mody. Odzież może także pełnić funkcję stroju. Wówczas staje się komunikatem zamierzonym lub nieświadomym. Jako strój określa płciowość, statut społeczny, zamożność, pochodzenie, religijność itd. Oczywiście sygnały muszą być zrozumiałe, a więc konieczne jest dookreślenie kodu kulturowego. Ubiór może być kostiumem, czyli okryciem, które pozwala człowiekowi wejść w jakąś rolę. Pierwszym skojarzeniem jest tu oczywiście teatr lub film, ale ta sama zasada obowiązuje także np. w ceremoniałach lub w próbach oszustwa. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w obszarze nagości, która może mieć wydźwięk erotyczny, może być symbolem prawdy i czystości intencji, ale też stanowić karę i odarcie z godności. Nad tymi zagadnieniami pochyla się interdyscyplinarny zespół badaczy z kilku ośrodków naukowych w Polsce i poza jej granicami. Odzienie i nagość ukazane zostają w aspekcie historycznym, kulturowym, artystycznym oraz społecznym. Pokazane są obydwie kategorie i nagość i odzienie zarówno w przestrzeni sacrum, jak i profanum, codzienności oraz ceremoniału. Pewnym dopełnieniem jest także alegoryczne rozumienie nagości i odzienia w odniesieniu do natury. Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem wieloletniej współpracy między ośrodkami naukowymi Krakowa i Preszowa.