Jakub Skurtys Livres

W książce tej próbuję zdać relację z przesunięć estetycznych i programowych w ostatnich trzech dekadach, uzupełniając obraz liryki zaangażowanej, opisanej przeze mnie we Wspólnym mianowniku (2020), o jego drugie skrzydło: neoliberalną, centrową poezję nowego mieszczaństwa, wyrosłą z buntu przeciwko polityczności literatury i alegorycznym językom wysokiego modernizmu. Część pierwszą poświęcam w większości twórcom uznanym w późnych latach dziewięćdziesiątych za towarzyszy lub bezpośrednich spadkobierców brulionu (Śliwka, Sośnicki, Siwczyk, Wolny-Hamkało). Mierzę się w niej z problemami stabilizowania się i kostnienia wiersza około- i postbrulionowego. Jest to model poezji, który splótł indywidualistyczną perspektywę i ironiczny dystans z apokryficzną tęsknotą za metafizyką. Chociaż z początku stwarzał szansę uwolnienia jednostkowego głosu od obciążeń etycznych i politycznych, z czasem stał się wykładnią zachowawczej filozofii rodzącej się właśnie klasy średniej. W drugiej części książki skupiam się na poetyckich i krytycznoliterackich konsekwencjach zwrotu politycznego sprzed dekady. Staram się prześledzić zmiany związane ze zdynamizowaniem form podawczych wiersza i zwiększeniem ich politycznego potencjału (u Pietrek, Góry czy Taranka), ale też opisać ostatnie spory wokół liryki, a więc strategie społecznego angażowania się lub klerkowskich uników w samej krytyce. Jakub Skurtys (ur. 1989) krytyk i historyk literatury; pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim; naukowo zajmuje się historią awangardy, studiami nad codziennością oraz związkami literatury i ekonomii; autor książki krytycznoliterackiej Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku oraz wyborów wierszy Agnieszki Wolny-Hamkało Zerwane rozmowy. 105 wierszy na inne okazje i Jarosława Markiewicza Aaa!... (wraz z Dawidem Kujawą i Rafałem Wawrzyńczykiem). Współpracuje z Odrą, Małym Formatem i Wizjami.

“Wspólny mianownik” to próba opowiedzenia przygód nowej poezji polskiej w ostatniej dekadzie – a ściśle mówiąc poezji roczników 90., 80. oraz późnych 70., do tego poezji wyraźnie wyczulonej na sprawy społeczne, jawnie opowiadającej się po stronie polityczności, zainteresowanej wspólnotowym wymiarem własnego działania. Wrocławski krytyk zebrał tu teksty, które ukazały się wcześniej jako osobne szkice bądź recenzje towarzyszące premierom kolejnych omawianych książek. Dlatego zamiast gruntownych uogólnień książka oddaje głos poszczególnym autorom, ich poetykom i strategiom. Bohaterami zbioru są więc m.in. Tomasz Bąk, Kamila Janiak, Kira Pietrek, Kamil Brewiński, Piotr Przybyła, Ilona Witkowska, Dawid Mateusz oraz wielu innych, wśród których najważniejsze miejsce zajmuje Konrad Góra, poeta, któremu autor towarzyszył w każdym kolejnym tomie.

Dzieci lubią wiedzieć dużo o świecie i wciąż zadają mnóstwo pytań: Dlaczego morze jest słone?, Jak pszczoły znajdują swój ul?, Z czego jest zrobiona tęcza?... Wszystkim wnikliwym badaczom świata (także dorosłym) polecamy ten wyjątkowy zbiór opowieści naukowych. Jego bohaterami są dziewczynki i chłopcy, którym jasnych i obszernych odpowiedzi udziela sympatyczny uczony. Lekko napisane historyjki, często z humorem, zawierają mnóstwo wiedzy o świecie. Każdy z ilustrowanych rozdziałów tej encyklopedii niepodobnej do żadnej innej to wciągająca opowieść i zarazem odpowiedź na kolejne pytania. Ta oryginalna koncepcja sprawia, że chce się czytać tę książkę strona za stroną! Polecamy naszą publikację także nauczycielom doceniającym skuteczność nowoczesnej dydaktyki, według której nauka nie musi być nudna i dla każdego dziecka lubiącego wiedzieć więcej zawsze trzeba mieć w zanadrzu ciekawostkę na interesujący temat.

Dzieci lubią wiedzieć dużo o świecie i wciąż zadają mnóstwo pytań: Dlaczego łodzie nie toną?, Z czego robi się szkło?, Kto wymyślił godziny?... Wszystkim wnikliwym badaczom świata (także dorosłym) polecamy ten wyjątkowy zbiór opowieści naukowych. Jego bohaterami są dziewczynki i chłopcy, którym jasnych i obszernych odpowiedzi udziela sympatyczny uczony. Lekko napisane historyjki, często z humorem, zawierają mnóstwo wiedzy o świecie. Każdy z ilustrowanych rozdziałów tej encyklopedii niepodobnej do żadnej innej to wciągająca opowieść i zarazem odpowiedź na kolejne pytania. Ta oryginalna koncepcja sprawia, że chce się czytać tę książkę strona za stroną! Polecamy naszą publikację także nauczycielom doceniającym skuteczność nowoczesnej dydaktyki, według której nauka nie musi być nudna i dla każdego dziecka lubiącego wiedzieć więcej zawsze trzeba mieć w zanadrzu ciekawostkę na interesujący temat.

Światy nierównoległe. O kobiecych i męskich głosach w poezji ostatnich lat - Jakub Skurtys

„Oddam wiersze w dobre ręce – ogłasza poeta, a Jakub Skurtys przyjmuje. Nie po to jednak, by zatrzymać je dla siebie i wziąć w posiadanie, lecz by ich wysłuchać, wykarmić je i zatroszczyć się o nie, potem zaś – nieco już inne, tycio odmienione – wypuścić w świat” – tak w recenzji wydawniczej anonsuje nową książkę wrocławskiego krytyka Piotr Bogalecki. „Darczyńca…” to jednocześnie rozprawa o wierszach Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego i filozoficzny esej o darze nowoczesnej poezji, a po części także liberacki eksperyment, który wyrasta z myśli postsekularnej, refleksji donacyjnej i chęci przeczytania twórczości autora Dziejów rodzin polskich raz jeszcze – jako językowego dobra wspólnego. Krytykowi od początku towarzyszyły więc następujące pytania: czy liryka jest darem?; czy poezja dzieli nas, czy to my dzielimy ją między sobą?; czy imię własne (idiom) jest rzeczywiście własne, czy raczej nadane, a więc wspólne?; i wreszcie: co to znaczy oddawać i przyjmować wiersz? Trzecia książka Skurtysa jest próbą życzliwej hermeneutyki, zebrania i opisania kolejnych spotkań z poezją „Dycia”, ale nie byłoby jej również bez udziału autora tych liryków – bez jego hojnych gestów i czujnego oka oraz bez podarowanych nam utworów, które ostatecznie złożyły się na opłatkową antologię dwunastu „komunijnych wierszy”.