Andrzej Skorupa Livres

Współczesna twórczość literacka i życie teatralne wydają się daleko odbiegać od estetyki, programów, ideałów i wartości Młodej Polski. Nierzadko spotykamy się z autorytatywnymi opiniami literaturoznawców czy krytyków, iż sztuka tych czasów jest już dzisiaj martwa. Muzykolog musi oczywiście temu stwierdzeniu gorąco zaprzeczyć. Epoka owa zrodziła bowiem talenty Karłowicza i Szymanowskiego, których muzyka ciągle przemawia żywo do kolejnych pokoleń słuchaczy. Praca Marii Porębskiej przynosi barwny jej opis ukazuje promieniowanie modernistycznej aury w latach międzywojennych, wreszcie zmierzch. Zofia Jachimecka w całym stylu swej postaci i swojej działalności była jej żywym obrazem. W czasach młodości kobieta nowoczesna, wyzwolona, jak mawiano wówczas sawantka, stopniowo coraz bardziej ceniona tłumaczka, pod koniec życia stała się swoistą ikoną czasu fin-de-sicleu w dziejach Krakowa. Rozprawa ożywia i przybliża tę postać. Dzieje się to dzięki warsztatowi historycznemu i pisarskiemu jej autorki. Ów warsztat odznacza się umiejętnością przedstawienia szerokiej panoramy historycznej, kulturowej i socjologicznej, jak i sztuką charakterystyki psychologicznej i środowiskowej głównych postaci, a przy tym wszystkim żywym stylem i prawdziwym talentem literackim. Z recenzji prof. dr. hab. Leszka Polonego

Książka jest pierwszą monografią opisującą zabytki sakralne znajdujące się na terenie wsi Krempachy na Polskim Spiszu. Kościół „farny” św. Marcina oraz usytuowany na cmentarzu kościół św. Walentego są świadkami bogatych dziejów tej ziemi. Album zawiera zarówno obszerny rys historii samych Krempach oraz obu kościołów, jak też szczegółowy opis ich wnętrz oraz wyposażenia, ilustrowany ponad 70 barwnymi fotografiami.

Kacwin należy do najstarszych wsi Polskiego Spisza. Kościół parafialny powstał na początku XIV stulecia. Ogólny plan kościoła oraz budulec wykazują cechy wspólne ze świątyniami we Frydmanie i Niedzicy. Bogate wyposażenie z okresu baroku w jasnym i przestronnym wnętrzu, a także liczne ruchome zabytki złotnicze: naczynia liturgicznie i najbogatszy na tym terenie zbiór szat liturgicznych pozwalają zaliczyć także tę świątynię do jednej z ciekawszych na Polskim Spiszu. Album, pierwszy w takiej postaci poświęcony kościołowi w Kacwinie, zawiera zarówno obszerny rys historii samego Kacwina, jak też szczegółowy opis wnętrz oraz wyposażenia, ilustrowany jest ponad 60 barwnymi fotografiami. Książka ukazuje się w trzechsetną rocznicę rekonsekracji kościoła w 1715 roku przez biskupa Łukasza Natalya.?

Pierwsza książka o wspaniałym zabytku we Frydmanie, pochodzącym z początku XIV wieku, kościele św. Stanisława BM. Książka prezentuje historię powstania Frydmana i świątyni, opisuje szczegółowo jej wnętrze i zabytki.

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łapszach Wyżnych to kolejna perełka na szlaku kościołów ziemi spiskiej. Ten niepozorny kościółek leżący tuż przy drodze z Trybsza do Niedzicy kryje w sobie prawdziwą niespodziankę, jaką jest rokokowe wyposażenie w postaci trzech ołtarzy, pochodzące z czasów budowy świątyni w połowie XVIII wieku. Niniejszy album po raz pierwszy w takiej postaci opisuje słowem i obrazem jego piękno i historię. Mamy nadzieję, że ta kolejna publikacja o zabytkowych kościołach na Podtatrzu przyczyni się zarówno do przybliżenia ciekawej historii Spisza, jak też niektórym pozwoli wciąż na nowo odkrywać skarby historii i kultury leżące z dala od głównych turystycznych szlaków.

Drugie uzupełnione wydanie monografii drewnianego kościoła w Grywałdzie - pochodzącego z drugiej połowy XV wieku - ukazuje na ponad 70 fotografiach zachowany do dzisiaj urok jednego z piękniejszych kościółków pienińskich. Obok kościołów podhalańskich w Dębnie, Łopusznej i Harklowej należy on do najcenniejszych zabytków architektury drewnianej w Małopolsce.

Jest na Podhalu jedno miejsce z taką historią i otoczone wielką miłością Górali Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej, Gaździny Podhala. W 1234 roku uzyskano zgodę na wybudowanie kościoła, powstała pierwsza parafia na tym terenie i zaczęła się akcja osadnicza na Podhalu. Cystersi, którym przekazano tę fundację, przebywali tu krótko, lecz Ludźmierz był ich placówką aż do roku 1824. Ten ubarwiony licznymi fotografiami album ukazuje fascynującą i bogatą historię tego miejsca oraz wartość i piękno Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej, Królowej Podhala.

W roku 2020, pięć lat po rocznicy konsekracji kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Orawce w 1715 roku, ukazuje się drugie wydanie monografii tego jednego z najwspanialszych zabytków Górnej Orawy. Żywot patrona świątyni jest pięknie ukazany na malowidłach ściennych w kościele. Warte odnotowania są także przedstawienia portetów świętych węgierskich oraz zasłony wielkopostne, jedne z niewielu w świecie. To wyposażenie sprawia, że kościół w Orawce jest wyjątkowym na mapie nie tylko Małopolski, ale całego kraju. Ta książka będzie doskonałym przewodnikiem po świątyni i przyczyni się do jeszcze lepszego jej poznania i docenienia wspaniałego zabytku, jaki od wieków stoi na Ziemi Orawskiej. Wydanie z roku 2020 jest poprawione i uzupełnione w stosunku do pierwszego wydania. Orawka to wieś położona na terenie krainy zwanej Górną Orawą, której jedna część należy dziś do Polski, a druga, wraz z Dolną Orawą do Słowacji. Do końca i wojny światowej Orawa znajdowała się we władaniu Korony Węgierskiej, ale granica między Polską a Węgrami ustaliła się dopiero w 1 połowie XVIw. Choć przez Orawę od średniowiecza przebiegał ważny trakt handlowy łączący Polskę z Węgrami, to tereny dzisiejszej Polskiej Orawy stanowiły kilkudziesięciokilometrowej szerokości pas pokryty gęstwą leśną. Akcję osadniczą tej krainy rozpoczęli Thurzonowie, najpierw Franciszek, a potem jego syn Jerzy, od roku 1556 panowie żupy (komitatu) orawskiej, z siedzibą na Zamku Orawskim. W akcji tej Thurzonowie posłużyli się prawie wyłącznie elementem polskim. Byli to uciekinierzy z dóbr żywieckich, oświęcimskich i zebrzydowskich, a także ze starostwa nowotarskiego. Budowę kościoła w Orawce rozpoczął ks. Sczechowicz około roku 1650 na terenie zakupionym za 20 talarów cesarskich i przeznaczonym także pod plebanię i szkołę parafialną. Kwota ta stanowiła równowartość 60 złotych polskich i przykładowo odpowiadała rocznemu czynszowi z 3 łanów ziemi, pobieranemu w tym czasie w diecezji poznańskiej. Kościół otrzymał wezwanie św. Jana Chrzciciela in desertum (na puszczy). Teren, na którym przyszło pracować ks. Sczechowiczowi, z rzadka jeszcze zasiedlony, z mieszkańcamipozbawionymi dotąd opieki duszpasterskiej, rzeczywiście przyrównać można było do pustkowia. W tym okresie kościół spełniać musiał przede wszystkim funkcję misyjną i baptysterialną, kojarzącą się z działalnością św. Jana Chrzciciela. Zwrócić trzeba uwagę, że kościół w Orawce jest jedyną zachowaną na Polskiej Orawie świątynią drewnianą spośród tak wielu istniejących w przeszłości na tym obszarze. Jako ciekawostkę warto podać, że rozważany kościół dwukrotnie szczęśliwie uniknął pożaru.

Drewniany kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Dzianiszu, powstały tuż przed ii wojną światową, zaprojektowany przez architekta Bohdana Tretera, podówczas wojewódzkiego konserwatora zabytków, oraz zakopiańskiego inżyniera Stefana Meyera, doczekał się albumowego opracowania przybliżającego dzieje jego powstania, budowy i wyposażenia. Tekst Andrzeja Skorupy, oparty na rzetelnej bibliografii i lokalnej kwerendzie, wzbogacony jest wieloma fotografiami, także archiwalnymi ze zbiorów parafii i mieszkańców Dzianisza. Liczne współczesne zdjęcia autorstwa Rafała Monity i Mikołaja Monity ukazują piękno i wyjątkowość dzianiskiej świątyni. Jest to jeden z trzech, obok kościołów w Kościelisku i Witowie, wartych poznania i przybliżenia drewnianych kościołów w Gminie Kościelisko.

Drewniany kościół św. Kazimierza w Kościelisku, o ponadstuletniej historii, doczekał się albumowego opracowania przybliżającego dzieje jego powstania, budowy i wyposażenia. Tekst Andrzeja Skorupy, oparty na rzetelnej bibliografii i lokalnej kwerendzie, wzbogacony jest wieloma fotografiami, zarówno archiwalnymi, jak i współczesnymi. Liczne zdjęcia autorstwa Rafała Monity ukazują piękno i wyjątkowość kościeliskiego zabytku, zaprojektowanego przez zakopiańskiego architekta Eugeniusza Wesołowskiego. Jest to jeden z trzech, wartych poznania i przybliżenia drewnianych kościołów w Gminie Kościelisko.