DiG Livres

Księga wpisów MK 184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie podkanclerzego Jerzego Ossolińskiego z lat 1638-1639

Od wyobrażeń aniołów w traktacie Pseudo–Dionizego Areopagity, poprzez miejsca kultu pogańskiego w krajobrazie przyrodniczo–kulturowym Pomorza, działalność fundacyjną na rzecz Kościoła, aż po różnorakie badania nad kulturą materialną czy architekturą średniowiecza to zakres tematyczny tomu będącego pokłosiem obrad III Kongresu Mediewistów Polskich, głównie jego czwartego bloku tematycznego.

Księga wpisów MK 185 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie podkanclerzego Jerzego Ossolińskiego z lat 1638-1639

Franciszka Urszula z Wiśniowieckich Radziwiłłowa jest w polskiej historii postacią wyjątkową. Była jedną z pierwszych, a z pewnością najbardziej znaną polską dramatopisarką i poetką późnego baroku. Urodzona w wielkim rodzie magnackim, który swoją potęgę wzniósł na ziemiom ukrainnych, związana małżeństwem, a prawdopodobnie i wielką miłością z przedstawicielem jednego z największych litewskich rodów magnackich, stała się symbolem nowoczesności w Rzeczypospolitej pogrążonej w cieniach nocy saskiej. Swoje życie związała z Michałem Kazimierzem „Rybeńko” Radziwiłłem, z którym wzięła ślub w 1725 roku. Była matką jego dzieci, w tym Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”. Mąż był hetmanem wielkim litewskim i wojewodą wileńskim, ale to syn został najzamożniejszym z polsko-litewskich magnatów, kolekcjonującym wręcz kolejne urzędy i godności, wśród których wojewoda wileński był tylko jednym z wielu. Życie i działalność Franciszki Urszuli Radziwiłłowej miały duży wpływu na ówczesną rzeczywistość państwa polsko-litewskiego. Księżna zmarła 23 maja 1753 roku w Pucewiczach koło Nowogródka. Była gruntownie oczytana i jednocześnie posiadała wrodzoną wrażliwość na sztukę, nie tylko doprowadziła do powstania prywatnego teatru w Nieświeżu, dla którego pozyskiwała artystów i przekłady dzieł, ale także sama tworzyła. Jej twórczość jest dziś doceniane przez historyków literatury. To oni właśnie podkreślają, że była niezwykłą kobietą, dramatopisarką żyjącą i tworzącą na pograniczu baroku i oświecenia, która dzięki swojej twórczości tchnęła odświerzający powiew w kulturę Rzeczypospolitej. Pozostaje postacią wciąż budzącą zainteresowanie.

To rzeczywiście silva rerum. „Spotkania dawnych kultur' muszą mieć taki charakter, ale nie są pretekstem do uprawiania dyletantyzmu. Wszyscy bowiem dzisiaj jesteśmy świadomi, że istnieje strukturalne podobieństwo zachowań człowieka w różnych kulturach. Czym innym jednak jest ogólna świadomość, czym innym — możliwość przyglądania się szczegółowym sytuacjom komentowanym przez fachowców i czerpanie satysfakcji z odkrywania, że tak jest rzeczywiście. To coś jak wakacje dla zmęczonego specjalisty: wycieczka w czasie i przestrzeni. Jerzy Axer

Książka to wynik 3–letnich badań terenowych prowadzonych przez pracowników naukowych i studentów w zachodniej Macedonii — kraju zamieszkałym przez egzystujące obok siebie różnorodne społeczności etniczne o odmiennych zwyczajach, językach, wyznające zarówno prawosławie, jak i islam, naznaczonym napięciem politycznym między Macedończykami i Albańczykami. Obserwacje poczynione z perspektywy wspólnoty lokalnej i głównie w kontekście różnych aspektów życia codziennego ukazują, jak wielowymiarowe związki łączą przedstawicieli poszczególnych społeczności i jak płynna bywa ich tożsamość. Autorami publikacji są antropolodzy z Polski i Macedonii.

Niniejsza monografia opisuje dzieje kilkunastu pokoleń rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa. Na ponad sześciuset stronach zamieszczono szereg biogramów zawierających wiele interesujących informacji, odnośniki do źródeł, tablice genealogiczne oraz niezbędny w tego typu publikacjach szczegółowy indeks osób. Praca może być przydatna zarówno dla genealogów, jak i osób zainteresowanych historią szlachty i ziemiaństwa.

Niniejsza publikacja zapoczątkowuje pierwsze polskie opracowanie naukowe Miszny, głównego dzieła Tory ustnej (Tora szebaealpe). Miszna (w przekazach ustnych od III w. p.n.e.), stanowiąca razem z Gemarą główne części Talmudu, ostatecznie spisana po hebrajsku na przełomie II i III wieku n.e., jest podstawowym komentarzem i wyjaśnieniem Biblii hebrajskiej. Obejmuje sześć działów zwanych porządkami, które dzielą się na traktaty (łącznie sześćdziesiąt trzy), a te z kolei na rozdziały i lekcje zwane także misznami. Misznę wraz z przekładem opracowano w wielu językach, w niektórych doczekała się nawet kilku wersji. Niestety, nie ma do tej pory żadnego wydania Miszny po polsku. Książka oprócz naukowego opracowania zawiera zarazem pierwszy polski przekład z języka hebrajskiego pierwszego działu Miszny Zeraim (Nasiona), postrzegającego przez pryzmat Tory sprawy związane z uprawą roli, płodami ziemi, korzystaniem z nich i dzieleniem się z biednymi.

Tom składa się z siedmiu artykułów napisanych przez grono specjalistów z Polski, Litwy i Białorusi — historyków, znawców literatury i myśli społeczno–politycznej. Podjęty temat badawczy jest wynikiem interdyscyplinarnej współpracy międzynarodowej w dziedzinie nauk humanistycznych. Dotyczy związków dworu i wsi na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku, kiedy stosunki społeczne ulegały przeobrażeniom, a zachodzące procesy prowadziły do modernizacji społeczeństwa.

Dzieciństwo zostało potraktowane jako odrębna kategoria kulturowa, a problem pozycji dziecka w rodzinie i jego relacji z otaczającym go światem został ujęty bardzo szeroko, zarówno w sensie geograficznym, jak i w aspekcie czasowym. Autorzy skupili się na wymiarze świata dziecięcego w kontekście uwarunkowań historycznych, antropologicznych i kulturowych. W obszarze ich zainteresowań znalazły się również zagadnienia codzienności — pożywienia, higieny, stanu zdrowia, zabaw oraz tradycji i zwyczajów rodzinnych związanych z narodzinami, chrztem, wychowaniem i śmiercią dziecka, ale nie zabrakło również odniesień do sfery materialnej, emocjonalnej i duchowej dzieciństwa — stosunku do dziecka w rodzinie i poza nią, socjalizacji, przekazywanych wzorców, przestrzeni prawnej, społecznej, edukacyjnej i religijnej. Istotnie miejsce zajmuje również problematyka relacji między pokoleniami.