Barbara Gawda Livres

Monografia prezentuje unikalny materiał dotyczący emocji oraz cech temperamentu u zwierząt. Bazuje na najbardziej współczesnej wiedzy pochodzącej z ciekawych i często niezwykle złożonych metodologicznie badań. Czytelnik znajdzie w niej interesujące dane dotyczące altruizmu, więzi społecznych, radości czy sposobu, w jaki zwierzęta przeżywają żałobę. Badania ujawniają, że zwierzęta przejawiają nie tylko najprostszą formę empatii, tj. zarażanie się emocjami, ale też wyższe poziomy, polegające na przyjmowaniu empatycznej perspektywy, okazywaniu troski czy podejmowaniu działań mających na celu poprawę dobrostanu innych osobników (w tym również przedstawicieli innych gatunków). Oprócz systematycznego przeglądu istniejących danych na temat emocji i temperamentu naczelnych, ptaków, waleni, słoni, psowatych, kotowatych, koniowatych czy gryzoni publikacja zawiera wiele ciekawostek zachęcających do refleksji nad życiem emocjonalnym zwierząt. Okazuje się, że zwierzęta są do nas podobne bardziej, niż to się nam, ludziom, wydaje. Łaskotane chichoczą, opłakują stratę, są pamiętliwe, złoszczą się czasem nie na tych, którzy ich rozzłościli, bądź też cierpią z powodu zaburzeń emocjonalnych. Lektura książki inspiruje i zachęca do uważniejszego przyglądania się małym i dużym towarzyszom naszego życia.

Książka opisuje sposoby rozumienia trzech podstawowych uczuć przez osoby z zaburzeniami osobowości (dokładniej z osobowością psychopatyczną). Uczuciami tymi są miłość, nienawiść i lęk. Od niedawna trwają badania nad sferą emocjonalną takich osób; pozostaje ona jeszcze nieopisana. Choć w literaturze światowej pojawiają się pewne dane na temat przeżywania uczuć przez takie osoby, nie ma jednak opracowanego modelu sfery emocjonalnej takich osób. Książka proponuje model uczuć osób psychopatycznych. Ukazuje ich świat emocji, który jest o wiele bardziej skomplikowany niż wydaje się na pozór. Osoby takie są zdolne do doświadczania miłości, ale czynią to w sposób specyficzny. Nienawiść uruchamia u nich szereg mechanizmów neutralizujących, zaś doświadczanie lęku jest ambiwalentne. Książka opisuje skrypty emocjonalne (wiedzę emocjonalną) osób psychopatycznych.

Choć od [powstania] klasycznego już dylematu ubiegłego wieku ujmowanego skrótowo emocja vs. poznanie minęło ponad 30 lat, to wydaje się, że publikacja Barbary Gawdy [] próbuje go nadal rozwiązać. Jednak czyni to w sposób wyjątkowy []. Dzięki autorskiej propozycji projektu badawczego [] docieramy do istoty tego, o czym mówiła, wielokrotnie cytowana w publikacji, Anna Wierzbicka [], iż znaczenie potoczne pojęcia oznacza to, co ludzie myślą lub mają na myśli, kiedy używają nazwy tego pojęcia []. Na uznanie, szczególnie w zakresie opracowania uzyskanych, niełatwych do obróbki danych jakościowych, zasługuje zgrabne połączenie aspektu treściowego i strukturalnego pojęć dotyczących emocji, a także krok dalej w kierunku analizy procesualnej/dynamicznej []. Za niezwykle cenne uważam zaprezentowanie polskiemu czytelnikowi wyników badań Shavera, [], które dotąd nie zostały w polskiej literaturze przedmiotu [ukazane] w pełni. Praca jest [] trochę przewrotna, ponieważ mówi o emocjach bez emocji, co tym bardziej interesujące, że emocje jako doznania afektywne są stanami chwilowymi, [] natomiast wiedza o nich czy pojęcia pozostają w ludzkim doświadczeniu znacznie dłużej, a niekiedy nawet całe życie [].

Przygotowaną książkę uznaję za wartościową, ponieważ porusza temat niezwykle zaniedbany []. Uzupełnia [ona dotychczasową] wiedzę na temat funkcjonowania afektywnego dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym w zakresie umiejętności rozpoznawania i nazywania poszczególnych emocji podstawowych. Ponadto dostarcza charakterystyki procesu regulowania emocji poprzez szczegółowy opis strategii radzenia sobie z uniwersalnymi emocjami o walencji negatywnej, tj.: złością, strachem i smutkiem. O wartości recenzowanej pozycji świadczą także dwa współzależne porządki, które można w niej odnaleźć. Podążając za jednym [] można odkryć, jak - wraz z wiekiem - zmienia się zdolność do rozpoznawania, nazywania i regulowania emocji. Zgodnie z drugim można zobaczyć, która z emocji podstawowych posiada najbardziej adekwatną i rozbudowaną dziecięcą wiedzę o emocjach, wyłaniającą się sukcesywnie wraz z rozwojem dziecka. Oba aspekty mogą stać się ważną przesłanką do tworzenia opartych na wiedzy (a nie tylko intuicji) programów edukacyjnych czy korekcyjnych w obszarze dziecięcych emocji. Fragment recenzji prof. UAM dr hab. Aleksandry Jasielskiej

Książka Barbary Gawdy Psychologia nienawiści podejmuje problematykę niezwykle aktualną, ważną w wymiarze zarówno poznawczym, jak i praktycznym, dotykającą każdego z nas. Autorka stawia istotne pytania dotyczące struktury nienawiści, jej genezy i mechanizmu powstawania, integrując różne podejścia i perspektywy badawcze. Szukając odpowiedzi, odwołuje się do szerokiego przeglądu literatury, prezentując na koniec autorski model teoretyczny uwarunkowań nienawiści. Książka wypełnia istotną lukę wydawniczą dotyczącą psychologicznych mechanizmów nienawiści, porządkując i aktualizując wiedzę na jej temat. Struktura monografii jest przejrzysta, zaś styl komunikatywny, co czyni tę pozycję wydawniczą interesującą, wartościową i wartą polecenia.