Wagner Marek Livres

Znaczenie drugiej połowy XVII w. dla dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, rola Stanisława Jabłonowskiego wżyciu społeczno-politycznym kraju, atakże waga jego dorobku wojskowego womawianym okresie to zasadnicze powody skłaniające autora do wyboru podjętej problematyki badawczej. Konieczność ukazania jednostki wukładzie dynamicznym (opis iewolucja kariery) pozwoli nam nie tylko na odtworzenie określonych faktów, ale nadto na sprecyzowanie celów imetod działania Jabłonowskiego oraz ich skutków wformie ocen. Opis przebiegu kariery naszego bohatera stanowić więc będzie podsumowanie działań senatora ihetmana wokreślonych układach intersubiektywnych, czasowych iprzestrzennych, ale pozwoli także na opisanie ich mechanizmów izbadanie ich dodatkowych uwarunkowań. Głównym celem badawczym niniejszej pracy będzie opracowanie wmiarę pełnej biografii, czyli żywota iczasów Stanisława Jabłonowskiego. Wśród trzech podstawowych elementów biograficznych (zagadnień politycznych, wojskowych ispołeczno-ekonomicznych) życia naszego bohatera na pierwszym planie stawiamy problematykę polityczno-wojskową, zdając sobie także sprawę zwagi pozostałych elementów społecznych, majątkowych ipsychologicznych...

Niniejsza publikacja zawiera 52 artykuły dotyczące wybranych problemów z dziejów artylerii polskiej w XVII wieku, uporządkowane w pięciu głównych kolumnach. Pierwsza kolumna koncentruje się na funkcjonowaniu urzędu generała artylerii koronnej, druga na personelu korpusu, trzecia opisuje działalność arsenałów koronnych, czwarta przypomina wybrany sprzęt artyleryjski, a ostatnia analizuje taktykę artylerii w drugiej połowie XVII wieku. Artykuły mają charakter szkiców i przyczynków naukowych, a część z nich to publikacje materiałów źródłowych niezbędnych do analizy funkcjonowania korpusu artylerii. Niektóre z artykułów były wcześniej publikowane, ale zostały znacznie uzupełnione, w tym biogramy oficerów i inżynierów artylerii. Publikacja ma charakter popularnonaukowy, zawiera podstawowy aparat naukowy, w tym źródła rękopiśmienne i drukowane, z uproszczonymi opisami bibliograficznymi. Zastosowano skróty powszechnie przyjęte w literaturze historyczno-wojskowej. Publikacja zachęca do poznania historii polskiej artylerii w dobie Jana III Sobieskiego oraz „rządów” generała Marcina Kątskiego, a jej celem jest skłonienie historyków do opracowania syntezy dziejów artylerii oraz biografii generała Kątskiego.

Wojna z Turcją z lat 16721676 przyniosła Rzeczypospolitej nie tylko porażające klęski militarne i polityczne, takie jak upadek Kamieńca Podolskiego i traktat w Buczaczu (1672), ale także spektakularne sukcesy wojenne, by wspomnieć wiktorię chocimską z 1673 roku. Wśród epizodów, które przyniosły chwałę armii Rzeczypospolitej i hetmanowi, a potem królowi Janowi III Sobieskiemu, była bohaterska obrona Trembowli w 1675 roku. Kilkutysięczny korpus turecki Ibrahima paszy wspierany przez siły tatarskie obległ tamtejszy zamek, broniony przez 75-osobowy oddział piechoty Jana Samuela Chrzanowskiego, okoliczną szlachtę i mieszczan (razem ponad 300 zbrojnych). W czasie 13 dni oblężenia (22 września - 4 października) załoga przetrwała silny ostrzał artyleryjski, próby wysadzenia murów i odparła kilka wrogich szturmów. Ważną rolę odegrała żona komendanta twierdzy Anna Dorota Chrzanowska, która w chwili kryzysu, grożąc zabiciem siebie i męża, odwiodła przedstawicieli szlachty od kapitulacji. Według niektórych przekazów dzielna niewiasta pojawiała się także na murach Trembowli i brała udział w wypadach na pozycje tureckie. Chrzanowska przeszła do patriotycznej legendy i doczekała się pomnika i innych przedstawień plastycznych oraz wielu wzmianek w utworach literackich. Obronę kresowej twierdzy opisuje prof. Marek Wagner, znawca dziejów wojskowości XVII i XVIII wieku.