Hüseyin Rahmi Gürpinar Livres

Výbor 15 povídek z obsáhlého díla klasika turecké realistické literatury (1864-1944), který, sice na posicích buržoazie, avšak kritizující a bojující proti militaristicko-feudálnímu režimu Osmanské říše, jediný z tureckých spisovatelů zachytil ve svých povídkách, románech, črtách a novelách, v narážkách a jinotajích, humorem a ironií pohotově reagujících na aktuální problémy své doby, svět maloměšťácké turecké společnosti na přelomu 19. a 20. století. V povídkách pojatých do výboru odhaluje zaostalost "vzdělanců" popírajících vše, co není obsaženo v islamu, vysmívá se stálým rodinným rozmíškám, pramenícím ze zastaralého patriarchálního způsobu života, odhaluje nelidskost starých moslemských zvyků a pověr, líčí smutný život propuštěných otrokyň, vidí beznadějný osud nejchudších, protestuje proti válce, humoristicky líčí obzor tureckých žen uzavřených v domácnosti, a líčením vychytralých kněží a zesměšňováním fanatiků a tmářů útočí na sultánskou tyranii. Podle tehdejšího literárního islamského vkusu se spisovatelův sloh vyznačuje květnatostí a vyumělkovaností, přesto je však H.R.G. jediným, kdo do turecké literatury vnesl zároveň hovorovou živou mluvu lidu. (S použitím předmluvy M. Holečkové.)

Türk edebiyatının en çok okunan romanlarından biri olan Kuyrukluyıldız Altında Bir İzdivaç, 1910 yılında Halley Kuyrukluyıldızı’nın Dünya’ya çarpacağı haberiyle başlayan genel panik hali ve iki gencin bu panik ortamında birbirleriyle son derece ilginç mektuplaşmalarıyla ilerleyen, eğlenceli bir eser. “Hüseyin Rahmi evreninin sokakları”ndaki keyifli sohbetlerle renklenen roman, bilimin hurafelere her zaman üstün geleceğinin altını çizerken dönemin kadınlarının sorunlarına da cesurca ışık tutuyor. Edebiyatımızdaki belki de en gerçekçi kıyamet sahnelerini barındıran Kuyrukluyıldız Altında Bir İzdivaç’ı, dikkatli bir çalışmayla günümüz Türkçesine uyarlanmış olarak sunuyoruz.

Gönül Ticareti, popüler yazınımızın severek okunan yazarı Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın öykülerini derleyen kitabıdır. Gönül Ticareti'nde bütün roman ve öykülerinde olduğu gibi, zamanının yaşamından sahneler, okurları "daha yüksek bir felsefeye ulaştıracak" bir yaşam dersi vermek amacıyla kimi zaman hüzünlendirerek, kimi zaman da güldürerek anlatılır. Öykülerde, toplumdaki hemen her tipin bir karşılığı vardır ve bu tiplerin içinde yaşadığı toplumsal çevreler, mekânlar, evler, sokaklar bütün ayrıntılarıyla canlı, renkli ve gerçekçi bir anlayışla çizilmiştir. Hüseyin Rahmi'nin dili, ne yazık ki günümüz gençliğinin anlamayacağı oranda eskimiştir. Bundan dolayı Gönül Ticareti'nin dili, anlatıma elden geldiğince dokunulmayarak günümüz diline uyarlanmış; metinde geçen, zamanın yaşamıyla ilgili kimi kavramlar, eşyalar, görenekler ve benzeri özellikler, dipnotlarıyla açıklanmıştır.

Hüseyin Rahmi Gürpınar Hazan Bülbülü’ne yazdığı önsözde kendisini romancı olarak üne kavuşturan ilk önemli eseri Mürebbiye’nin sahneye uyarlanışında karşılaştığı sonuçlardan şikâyet eder ve dönemin tiyatro anlayışını eleştirirken, Hazan Bülbülü’nü sahneye konmak yerine roman gibi okunacak bir oyun olarak yazdığını belirtir. İç içe geçmiş ilişkilerin eski İstanbul’un konak hayatı dekorunda sergilendiği oyun, yetmişlik hasta bir adamla genç karısı üzerine kurulmuştur. Gençliğinde kavuşamadığı sevgilisine tıpatıp benzeyen kızı yaşındaki Şahende Hanım’la evlenen Refi Efendi hayatının sonbaharında mutlu olmayı umarken halkaya kızı, damadı ve genç gelinin eski sevgilisinin katılmasıyla olaylar beklenmedik bir şekilde gelişir.