Lucio Russo Livres

The period from the late fourth to the late second century B. C. witnessed, in Greek-speaking countries, an explosion of objective knowledge about the external world. WhileGreek culture had reached great heights in art, literature and philosophyalreadyin the earlier classical era, it is in the so-called Hellenistic period that we see for the ?rst time — anywhere in the world — the appearance of science as we understand it now: not an accumulation of facts or philosophically based speculations, but an or- nized effort to model nature and apply such models, or scienti?ctheories in a sense we will make precise, to the solution of practical problems and to a growing understanding of nature. We owe this new approach to scientists such as Archimedes, Euclid, Eratosthenes and many others less familiar todaybut no less remarkable. Yet, not long after this golden period, much of this extraordinary dev- opment had been reversed. Rome borrowed what it was capable of from the Greeks and kept it for a little while yet, but created very little science of its own. Europe was soon smothered in theobscurantism and stasis that blocked most avenues of intellectual development for a thousand years — until, as is well known, the rediscovery of ancient culture in its fullness paved the way to the modern age.

Osnową narracji Lucio Russo jest przeciwstawienie dwóch tez z pogranicza historii, geografii i kultury. Pierwsza zakłada, że różne cywilizacje rozwijały się niezależnie i w izolacji od siebie, podlegając jednak uniwersalnym prawom rządzącym procesem rozwoju ludzkości; według drugiej rozwój ten należałoby traktować jako całościowe zjawisko, w którym były okresy regresu, ale był i postęp. Autor, podpierając się najnowszymi osiągnięciami archeologii, twierdzi, że narody i państwa Starego Świata łączyła zbyt pokaźna sieć wzajemnych związków ekonomicznych, społecznych i kulturowych, żeby utrzymała się podzielana przez większość historyków koncepcja niezależnego, odizolowanego rozwoju. Prowadzi to do pytania, czy prekolumbijska Ameryka miła kontakty z innymi kontynentami, czy nie. Russo skłania się ku tezie, że takie kontakty były, i powołuje się na rozmaite współczesne teorie i artefakty. Przedstawia kronikę wydarzeń świadczących o tym, że poznawaliśmy świat nieco dalszy niż Morze Śródziemne z przyległościami (Wikingowie na Grenlandii, Ultima Thule, ekspedycja Fenicjan z ramienia faraona Necho II). Odmienne poglądy dominujące dotąd w pojmowaniu kontaktów międzycywilizacyjnych wyjaśnia bezkrytycznym przyjmowaniem przez badaczy obliczeń Klaudiusza Ptolemeusza z II wieku n.e., który jednak zasadniczo pomylił się w określaniu rozmiarów Ziemi. Błąd wybitnego antycznego uczonego wskazuje, że upadek wiedzy, jaki wystąpił w świecie śródziemnomorskim w czasie podbojów Cesarstwa Rzymskiego, był zdecydowanie dalej posunięty niż się powszechnie przyjmuje. Otwiera nam to drogę do rozważenia alternatywnej wizji historii dziejów może trzeba porzucić dotychczasową wizję niezależnej, równoległej ewolucji cywilizacji na dwóch kontynentach na rzecz nowej wizji jednej, wspólnej historii.