Xavier Hélary Livres

Bitva u Courtrai, kterou v roce 1302 svedlo flanderské vojsko s vojskem francouzského krále Filipa Sličného, se v 19. století stala klíčovou součástí nejprve belgické a posléze specificky vlámské „národní“ paměti a svůj význam si drží dodnes. Svou nezvyklostí však fascinovala už své současníky: vždyť necvičené pěší vojsko na hlavu porazilo věhlasné francouzské rytířstvo. Francouzský historik Xavier Hélary vysoce odborným a přitom poutavým způsobem provádí čtenáře po širším historickém kontextu francouzsko-flanderských vztahů na přelomu 13. a 14. století, zamýšlí se nad rolí národní identity v událostech samotných i v jejich pozdějších výkladech, rozebírá různá kronikářská vyprávění a jejich prostřednictvím ukazuje, jakým způsobem může moderní historik uchopit a sepsat historii jedné bitvy.

Dwudziestego piątego sierpnia 1270 roku Ludwik IX Święty umiera w obozie armii krzyżowców w pobliżu starożytnej Kartaginy. Dwa miesiące wcześniej, na początku lipca, baronowie i rycerze, którzy wraz z królem Francji podjęli się udziału w wyprawie krzyżowej, wyruszyli z Aigues-Mortes i wylądowali w Tunisie. Poirytowani długim oczekiwaniem na króla Sycylii, wyczerpani trudami wyprawy i tunezyjskim upałem, zostali zdziesiątkowani przez chorobę, która zabrała również króla. W listopadzie, po kilku bitwach służących głównie zachowaniu pozorów, armia krzyżowców wyruszyła w drogę powrotną. Zniszczenie floty w sycylijskim porcie przez sztorm przekreśliło nadzieje na kontynuację wyprawy do Ziemi Świętej. Jak to się stało, że siódma wyprawa krzyżowa – okupiona wielkim kosztem i poprzedzona licznymi przygotowaniami – okazała się kompletną porażką, a krzyżowcy pod wodzą Ludwika IX Świętego nie dotarli do Ziemi Świętej? Xavier Hélary analizuje wszystkie elementy, które przyczyniły się do katastrofy: decyzję o zorganizowaniu nowej krucjaty, przygotowania, strukturę armii krzyżowców, wybór Tunisu jako celu wyprawy, autorytarną postawę króla, lądowanie na tunezyjskim wybrzeżu, choroby dziesiątkujące armię, zniszczenie floty podczas sztormu na Morzu Śródziemnym, zaniechanie dalszej wyprawy do Ziemi Świętej. Śmierć Ludwika IX Świętego i zniszczenie sporej części floty krzyżowców skutecznie odwiodło Zachód od dalszych działań. Niemal dwa wieki ruchu krucjatowego dobiegły końca, a wraz z nimi zakończył się okres obecności łacinników na Bliskim Wschodzie. Xavier Hélary (ur. 1976) – francuski historyk i mediewista specjalizujący się w tematyce wojny i wojskowości w czasach średniowiecza oraz władzy królewskiej w trzynastowiecznej Francji. Wykładowca Université Jean-Moulin-Lyon-III i Université Paris-Sorbonne (Paris-IV), badacz CIHAM, autor książek (Jeanne d’Arc. Histoire et dictionnaire, L’armée du roi de France: la guerre de saint Louis a Philippe le Bel, Courtrai. 11 juillet 1302, Les Templiers: Leur faux trésor, leur vraie puissance) i artykułów naukowych.