Przemyslaw Urbanczyk Livres

This groundbreaking comparative history of the early centuries of Bohemia, Hungary and Poland sets the development of each polity in the context of the central European region as a whole. Focusing on the origins of the realms and their development in the eleventh and twelfth centuries, the book concludes with the thirteenth century when significant changes in social and economic structures occurred. The book presents a series of thematic chapters on every aspect of the early history of the region covering political, religious, economic, social and cultural developments, including an investigation of origin myths that questions traditional national narratives. It also explores the ways in which west European patterns were appropriated and adapted through the local initiatives of rulers, nobles and ecclesiastics in central Europe. An ideal introduction to the essential themes in medieval central European history, the book sheds important new light on regional similarities and differences.

Ambicją autora nie było stworzenie monumentu wyczerpującego wszystkie kwestie, których rozpatrzenie umożliwiają źródła historyczne i świadectwa archeologiczne, lecz raczej krytyczna analiza dostępnych informacji, pozostawiająca wciąż spore pole do manewrów interpretacyjnych. Osią rozważań nie jest chronologia wydarzeń politycznych, lecz wybrane problemy badawcze, które albo nie wzbudziły dotąd szerokiego zainteresowania, albo pozwalają na wzbogacenie dotychczasowych interpretacji. Według standardowej wiedzy Mieszko od szóstej dekady X wieku był samodzielnym władcą o niekwestionowanym autorytecie wewnątrz swojego rodowego terytorium, wzbudzającym respekt sąsiadów i przyciągającym uwagę kronikarzy. Nie wiemy jednak, choć chcielibyśmy się dowiedzieć: Dlaczego właśnie on? Dlaczego właśnie wtedy? Dlaczego właśnie tam? Jak do tego doszło? Autor próbuje wykazać, że można znacznie poszerzyć zakres rozważań i zakwestionować niektóre mocno ugruntowane przekonania. Nie jest to zatem kolejna biografia pierwszego władcy piastowskiego, lecz rozważania nad wybranymi problemami, które wymagają ponownego przemyślenia. Autor podejmuje próbę „zrozumienia” kwestii najtrudniejszych: Kim byli przodkowie Mieszka? Skąd wzięła się ich wiedza o tym, jak zbudować podstawy państwa terytorialnego? Jak brzmiało oryginalne imię Mieszka? Czy gorliwie szerzył chrześcijaństwo? Jaką miał strategię geopolityczną? Jaki był terytorialny zasięg jego władzy? Jakie były polityczne okoliczności jego śmierci? Gdzie został pochowany? Brak solidnych podstaw informacyjnych sprawia, że zaproponowane odpowiedzi to raczej sugestie historiograficzne niż konkluzywne stwierdzenia. Tylko na tyle pozwala bowiem dzisiejszy stan naszej wiedzy. Mimo to autor świadomie podejmuje ryzyko sformułowania dość kontrowersyjnych propozycji, które sprowokują zapewne krytyczną dyskusję.

Svou příslušnost ke slovanské jazykové skupině dnes obvykle vnímáme jako samozřejmou danost. Jak ale vlastně došlo k tomu, že se polovina Evropy stala v relativně krátkém období mezi 6. a 9. stoletím slovanskou? Kým oni Slované vlastně byli a kde se vzali? Středoevropští historikové a archeologové už řadu desetiletí obvykle nacházejí poměrně jednoduchou odpověď v jejich příchodu z oblasti východního Polska a západní Ukrajiny. Už jen prosté upozornění na omezený populační potenciál tohoto regionu, jehož obyvatelé rozhodně nemohli v krátkém čase zaplavit podstatnou část Evropy, ale dává tušit, že tradiční výklad je přinejmenším zjednodušující. Jen málo prozatím vnímáme, že se těmito otázkami zabývají i renomovaní učenci v zahraničí, kteří nezřídka přinášejí odlišný pohled ukotvený v kulturně-antropologickém rámci. Varšavský profesor Przemysław Urbańczyk požádal čtyři z nich o krátkou rekapitulaci jejich pohledu. Výsledkem je tato knížka, která jako celek nepřináší definitivní odpověď, ale intenzivně vybízí k novému svobodnému uvažování.

Wojciech, Otto i Bruno – dwóch biskupów i cesarz; dwóch misjonarzy uwikłanych w politykę i polityk z ambicjami misyjnymi; dwóch moralnych rygorystów i pragmatyk władzy; dwóch wizjonerów męczeństwa i wizjoner polityczny. Ich zazębiające się ze sobą życiorysy stanowią typowy dla wczesnośredniowiecznych elit splot uwarunkowań wynikających ze zderzenia religijnej ortodoksji z brutalnością codziennego życia, wzniosłych ideałów z realiami politycznymi oraz strategicznego wizjonerstwa z pragmatyką doraźnych działań. Każdy z nich na swój sposób wpłynął na wczesną historię państwa piastowskiego. Ich wizyty, choć rozciągnięte na dwanaście lat (997–1009), były ogniwami jednego łańcucha wzajemnie powiązanych ze sobą wydarzeń silnie uwikłanych w wielką politykę, znacznie wykraczającą poza samą arenę środkowoeuropejską. Tom pierwszy tej „trylogii” poświęcono praskiemu biskupowi Wojciechowi Slavnikowicowi i jego dwóm braciom, którzy w 997 r. spotkali się w Polsce jako emigranci uciekający przed despotycznym władcą Czech.

Podważanie utartych poglądów i formułowanie nowych (choćby i prowokacyjnych) pytań nadaje badaniom nad minionymi czasami dynamikę wzbogacającą naszą wiedzę o nowe spojrzenie. Ta książka jest kolejną próbą przyjrzenia się przedpiastowskim i wczesnopiastowskim korzeniom polskiej państwowości. A kiedy archeolog, zazwyczaj grzebiący w ziemi, zaczyna też grzebać w innych źródłach informacji, to skutkiem tego może być dogrzebanie się do licznych wątpliwości, które kryją się w obowiązujących dotąd interpretacjach. Problemy uznane za niekontrowersyjne ujawniają swoją wielowątkowość, a wizje uznane za kanoniczne okazują się mieć kruche podstawy. Mam nadzieję, że zaproponowana w tej książce narracja skłoni czytelników do przemyślenia własnych poglądów, choć nie do bezkrytycznej akceptacji przedstawionych hipotez, które podważają mocno już zmitologizowane wizje najwcześniejszych dziejów polskiej państwowości. Ich oceny dokona czas, który jest najlepszym recenzentem!

Celem niniejszej publikacji jest zapoznanie czytelnik�w z aktualnym stanem dyskusji nad przyczynami, okolicznościami, a nawet samą datą chrztu Mieszka I.Przegląd źr�deł historycznych i świadectw archeologicznych pokazuje, że wręcz niemożliwe staje się udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na mnożące się wątpliwości.By m�c wyrobić sobie własne zdanie, czytelnik tym bardziej powinien zaznajomić się ze wszystkimi dostępnymi przekazami.

Wszyscy swoiście współmieszkamy z naszymi przodkami czy też dosłownie chodzimy po ogromnym „cmentarzysku”, jakim jest gleba zawierająca nieidentyfikowalne dziś mikroelementy chemiczne i mineralne pochodzące ze zwłok miliardów ludzi, którzy żyli przed nami, a którym przyroda tylko czasowo „użyczyła” materii do budowy ich ciał. Część z nich została rytualnie potraktowana i pogrzebana. Ta książka jest wynikiem fascynacji ogromną wielorodnością emocji, którymi ludzie reagują, i praktycznych działań, jakie podejmują, kiedy stają wobec materialnych konsekwencji śmierci, tj. zwłok, z którymi trzeba coś zrobić. Jakie było pochodzenie specyficznie ludzkiego traktowania martwych ciał? Jak różne kultury historyczne traktowały materialne szczątki zmarłych? Jakie są współczesne trendy w nieortodoksyjnym traktowaniu zwłok? To tylko niektóre z rozważanych tu zagadnień.

Dieses Buch gliedert sich in zwei Hauptteile. Der erste ist den theoretischen Voraussetzungen gewidmet, die in Forschungen zum Frühen Mittelalter Anwendung finden sollen. Diese Konzeptionen erleichtern das Verständnis der Prozesse im nordöstlichen Teil des Kontinents zwischen dem Zerfall jenes Europa, das von der militärischen und wirtschaftlichen Macht des Römischen Kaiserreichs dominiert war, und dem Entstehen eines durch die universalistische Idee des Christentums ‘vereinten’ Europa. Der zweite Teil enthält Texte, die den Nutzen des anthropologischen Ansatzes bei der Darstellung ausgewählter Probleme demonstrieren sollen. Diese stehen im Zusammenhang mit der Herausbildung der geopolitischen Struktur, die den expansiven Staat unter der Führung der polnischen Dynastie der Piasten prägten. Dabei handelt es sich natürlich nur um eine Auswahl, die jedoch die ertragreichen Möglichkeiten aufzeigt, die sich aus der theoretischen Bereicherung des historischen Forschungsapparats ergeben.