Mikroelementy napisane zostały w czasie środkowoeuropejskim, a wybrzmiewa w
nich i europejski wschód, i trochę reszty świata. To opowieści z krainy,
której mieszkańcy zostali obrabowani i sami siebie okradli z wszystkiego: z
miłości, z pieniędzy, z przyszłości, z wiary, a przede wszystkim z nadziei.
Swoje życie oparli na obojętności i rezygnacji. Przyznaję, niezwykły i
niecodzienny opowiadacz z tego Łukasza Suskiewicza! Wprost oderwać się nie
mogłem od jego książki, w pogoni za kolejnym opowiadaniem, za kolejną postacią
przechadzającą się po piekle samotności. Bo tym razem piekło to nie inni,
piekło to my sami. I tylko w piekle czujemy się jak w domu. Dariusz Muszer
W naszej prozie było już wiele powieści o dysfunkcjonalnych rodzinach, o
traumach, które fundują rodzice dzieciom, albo dzieci rodzicom, o bliskich
ludziach, którzy – czasem wbrew sobie – robią wszystko, by tę bliskość
zniszczyć, o osobach, które przez dziesięciolecia tkwią w emocjonalnym
klinczu, nie potrafiąc odpowiedzieć sobie na fundamentalne pytanie: „dlaczego
jest źle, skoro wszyscy chcą, by było dobrze?”. Czy można jeszcze cokolwiek z
tego tematu „wycisnąć”? Łukasz Suskiewicz powieścią Zależności udowodnił, że
jest to jak najbardziej możliwe. W tej książce znajdują się wątki typowe dla
tego rodzaju prozy: alkoholizm, fizyczna i psychiczna przemoc domowa, walczący
ze sobą rodzice, którzy przy okazji niszczą psychikę swoich dzieci... Ale jest
w tej powieści coś jeszcze. Niby prosty zabieg konstrukcyjny, ale nadający tej
prozie wyjątkową wartość. Narrator Zależności wciąż musi wysłuchiwać swojej
matki i starszego brata, którzy obsesyjnie powracają do sprawy rodzinnych
traum (rodziny bliższej i dalszej), bez końca rozkładając je na czynniki
pierwsze. Z rezygnacją poddaje się nieskutecznemu rytuałowi oczyszczenia.
Pozostawia monologi matki i brata bez komentarza. Ten brak komentarza jest –
paradoksalnie – komentarzem najdobitniejszym. Mocna proza, bardzo, która na
pewno poruszy wielu czytelników. Robert Ostaszewski
